To τρέξιμο βασίζεται στην δύναμη και την αντοχή. Απαιτεί πολύ προπόνηση και αφοσίωση για να πετύχεις το καλύτερο δυνατό. Αλλά είναι όντως ένα ολοκληρωτικά σωματικό παιχνίδι;
Σκέψου το ακόλουθο σενάριο: είχες μια πολύ δύσκολη μέρα, με πίεση από την δουλειά, με υποχρεώσεις της καθημερινότητας, των παιδιών και ένα τρέξιμο στον στίβο μοιάζει με αδιανόητο έργο.
Μελέτη που έγινε στην Μ. Βρετανία εξέτασε την επίδραση της νοητικής κόπωσης επάνω στην σωματική απόδοση. Συγκεκριμένα, τα άτομα της έρευνας χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Η ομάδα ελέγχου θα έβλεπε ένα 90λεπτο ντοκυμαντέρ χωρίς συναισθηματική φόρτιση, ενώ η πειραματική ομάδα των ατόμων θα ολοκλήρωνε ένα απαιτητικό 90λεπτο τεστ σε υπολογιστή. Και οι δύο ομάδες έπειτα θα συμμετείχαν σε υψηλής απαίτησης ποδηλατική άσκηση. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι φυσιολογικοί δείκτες και των δύο ομάδων δεν διέφεραν κατά την διάρκεια της εργώδους ποδηλατικής προσπάθειας. Δηλαδή η VO2 max, η ποδηλατική οικονομία και το αναερόβιο κατώφλι δεν επηρεάστηκαν απο την διανοητική εργασία της πειραματικής ομάδας. ΟΜΩΣ, τα νοητικά κουρασμένα άτομα εκτίμησαν υποκειμενικά υψηλότερα την σωματική τους κούραση, σε σημείο να νοιώθουν πως πλησιάζουν στα σωματικά τους όρια και κατα συνέπεια να εγκαταλείψουν το έργο νωρίτερα σε σχέση με εκείνους που απλά παρακολούθησαν τηλεόραση. Δηλαδή το μυαλό τα παράτησε νωρίτερα και έστειλε εντολή και στο σώμα να εγκαταλείψει παρόλο που εργομετρικά δεν είχε δώσει δείγματα κόπωσης αναλόγως έντονης.
Τα παραπάνω αποτελέσματα μας φέρνουν στο μυαλό την γνωστή ρήση που πλανάται, δηλαδή πως το τρέξιμο είναι ένα νοητικό παιχνίδι. Ειδικότερα όταν μιλάμε για τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων.
Κλασικό παράδειγμα που έχει τύχει στους περισσότερους. Να βρίσκεσαι στην καλύτερη φόρμα της ζωής σου και παρόλα αυτά να κάνεις έναν άσχημο αγώνα και αυτό όχι λόγω εξωτερικών συνθηκών. Ένοιωσες πως τον πήγες πολύ συντηρητικά, περισσότερο με μυαλό παρά με σώμα και αυτό σε φρέναρε. Το υπερανάλυσες, έβαλες κάθε χιλιοστό του κορμιού σου σε ψηφιακή παρακολούθηση και αυτό σου κατανάλωσε ενέργεια, ορμή. Σε φόβησε. Ο ανώτερος φλοιός των δύο ημισφαιρίων είναι το σουρωτήρι των εξωτερικών και εσωτερικών πληροφοριών που λαμβάνεις. Είναι η λογική σου και έχει ως σκοπό να φτάσεις ασφαλής στον τερματισμό και όχι πλήρως εξαντλημένος. Πάντα να έχεις μια έξτρα ρεζέρβα για το κάθε ενδεχόμενο. Είναι επιβιωτικό και ο κάθε αγώνας δεν κρίνει την επιβιώση σου. Τρέξε ένα 5αρι με μια αγέλη λύκων να ξέρεις πως σε καταδιώκει και θα καταλάβεις τι εννοώ.. Εκεί έχει αποκοπεί η σύνδεση με το λογικό μερος του εγκεφάλου. Εκεί επικρατεί το κατώτερο και πρωτόγονο τμήμα του εγκεφάλου και η επιβίωση είναι πάνω από όλα.
Φυσικά και δεν εννοώ πως για να πάρεις το βέλτιστο απο την δρομική σου απόδοση πρέπει να τρέξεις όντας σε κίνδυνο ή να αγνοήσεις σημάδια κόπωσης και δυσφορίας κατά την προσπάθεια. Κάτι τέτοιο θα ήταν επικίνδυνο να ειπωθεί. Όμως η άισθηση της ροής που έχουμε μιλήσει παλιότερα είναι κάτι που πλησιάζει περισσότερο σε αυτό που εννοω. Και επειδή τα παραδείγματα είναι ο καλύτερος τρόπος για να καταλαβαινόμαστε, ας δούμε το παρακάτω: είσαι σε ένα βουνίσιο τρέξιμο με υπέροχο τοπίο, δέντρα, μυρωδιές, με έναν υπέροχο καιρό πάνω από το κεφάλι σου. Παρόλο που συναντάς μια επίμοχθη ανηφόρα τα δίνεις όλα, νοιώθεις πως δεν πατάς, μέχρι που φτάνεις στην κορυφή και έχεις πλημμυριστεί από ικανοποίηση και ενδορφίνες. Σε άλλη περίπτωση, αν ήσουν νοητικά επιβαρυμένος πιθανά να σκεφτόσουν « δύσκολη ανηφόρα», θα κοίταζες τον παλμογράφο, τα βήματά σου, την ανάσα σου, θα σκεφτόσουν να κόψεις λίγο, πιθάνα να περπάταγες στο τέλος.
Ελπίζω να συνεννοηθήκαμε..
Σαν κατακλείδα και απόσταγμα των παραπάνω: το μυαλό υπεράνω της ύλης. Αυτό δεν λένε; Ε αυτό ήθελα να πω από την αρχή αλλά μου πήρε λίγο παραπάνω!
Kalogeridis
Εξαιρετικός!
Sotiris Diamantopoulos
Ωραίο το άρθρο Γιάννη και καλώς σου πήρε λίγο παραπάνω :). Έχει πολύ ενδιαφέρον η λειτουργία του εγκεφάλου ως regulator της έντασης. Μέχρι και ειδικά workouts υπάρχουν για να εκπαιδεύουν κι αυτή την πλευρά.
Vlod
Καλημέρα και ευχαριστώ για τα θετικά σχολιά σας! Σωτήρη όντως ο ογκέφαλος λειτουργεί σαν ρυθμιστής με σκοπό να κρατήσει την ομοιόσταση του οργανισμού και γενικότερα να μην προκληθεί κάποια βλάβη. ¨Ενα τόσο διαδεδομένο workout που όλοι χρησιμοποιούμε στην προετοιμασία μαραθωνίου είναι το long run..Περαν των βιολογικών προσαρμογών φυσικά, εκείνο που πετυχαίνουμε στο LR είναι να πείσουμε τον εγκέφαλό μας ότι μπορούμε να το φέρουμε εις πέρας! Ίσως αργότερα αργότερα κάποιο ακόμα σχετικό άρθρο με αυτά που λέμε.
Roberto4Carlos
@ioannis_vlontakis, Όλα αυτά που περιγράφεις Γιάννη τα έχω βιώσει και έχω καταλάβει στο πετσί μου τι σημαίνει ο “πολεμος” του πνεύματος με το σώμα. Αυτό που μου έκανε τρομερή εντύπωση στις περιπτώσεις όπου το μυαλό έδινε σήμα “παράδοσης” ήταν ότι ενώ πίστευα πως και το σώμα μου δεν είχε πλέον άλλες αντοχές, βλέποντας εκ των υστέρων τα δρομικά δεδομένα της προπόνησης, με έκπληξη παρατηρούσα ότι κάτι τέτοιο δεν ίσχυε. Οι μετρήσεις μου έδειχναν ένα σώμα να λειτουργεί ικανοποιητικότατα και αποδοτικά.
Sotiris Diamantopoulos
Πέρα από το long run που αναφέρεις Γιάννη, προσωπικά προσπαθώ να έχω κάποια συγκεκριμένα workouts που με “πείθουν” ότι μπορώ να βγάλω έναν αγώνα στο ρυθμό που θέλω. Πχ τα 3x1Mile και τα 3x2Miles σε race pace με μικρό rest για τα 5 και 10χλμ αντίστοιχα, είναι οι κλασικές μου προπονήσεις λίγο καιρό πριν εκάστοτε αγώνα. Πέρα από αυτό όμως, μιλάω και για καθαρά νοητικά παιχνίδια που μπορεί κάποιος να εντάξει στην προπόνησή του, όπως αυτά που αναφέρονται εδώ https://www.outsideonline.com/1930651/meet-steve-magness-mad-scientist-running . Πχ σε ένα 800άρι interval, μόλις κάνεις τον 1ο γύρο, μετά αναθαρρείς γνωρίζοντας ότι έχεις άλλον έναν. Ξέρεις επίσης ότι μπορείς στα τελευταία 200μ να πιέσεις παραπάνω. Τι γίνεται όμως αν δεν ξέρεις (και δεν καθορίζεις εσύ) την ακριβή απόσταση του interval; Μπορεί έτσι να χρειαστεί να κάνεις ένα σπριντ 300μ αντί για 200, εξασκώντας τον εαυτό σου σε απρόβλεπτες καταστάσεις. Ελλείψει προπονητή, προσπαθώ να βγάλω ένα σύστημα “αβεβαιότητας” με βάση πχ μια τυχαία τιμή που βλέπω στο ρολόι μου. Αν δουλέψει κάτι, και έχει και νόημα, θα ενημερώσω 🙂
Vlod
@roberto4carlos χαρακτηριστικό παράδειγμα σε αυτό που αναφέρεις είναι η προσέγγιση της γραμμής τερματισμού. Εκεί που όσο “τελειωμένος” και να φτάσεις, συνήθως τα τελευταία δεκάδες αλλά και εκατοντάδες μέτρα τα προσεγγίζεις με απίστευτη ανανέωση δυνάμεων. Και σκέφτεσαι τώρα που το έιχα αυτό;; Είναι ο εγκέφαλος που δίνει το σήμα πως τελειώνουν τα βάσανα οπότε έχουμε τώρα την δυνατότητα να απελευθερώσουμε και άλλες δεξαμενές ενέργειας.
Vlod
Σωτήρη η έκθεση στην αβεβαιότητα είναι χαρακτηριστικό ενός ανθεκτικού αθλητή αλλα και γενικότερα ανθρώπου. Το LR που ανέφερα είναι το πιό σύνηθες και προπονητικό εργαλείο που έχει πολύ νοητική προσαρμογή, όπως επίσης και τα τέστ που αναφέρεις πως κάνεις. Ο νόμος της εξοικείωσης είναι γενικεύσιμος σε όλα, με δεδομένους τους όποιους περιορισμόυς βιολογικά έχει ο καθένας. Συνηθίζοντας να τρεχω με αυτή την ταχύτητα ή αυτή την απόσταση και βελτιώνομαι προφανώς σωματικά αλλά μαθαίνει και το μυαλό πως μπορεί να σιγά σιγά να αποκτήσει αυτή την ικανότητα και να μην σβήνει απο νωρίς μηχανές.
Πολύ ενδιαφέροντα και updated τα δεδόμενα του link που παρέθεσες. Επίσης βρήκα και πρακτική βάση σε αυτό που θεωρητικά πίστευα. Αναφέρει πως to minfulness meditation και καθε είδους διαλογισμός θέλει αρκετή εξάσκηση , δεν ταιρίαζει σε όλους και μπορεί να έχει και rebound effect ειδικά στην αρχή, προκαλώντας περισσότερο ένταση από την επιθυμητή χαλαρωση. Οπότε με φειδώ η προσέγγιση και όχι pop science.
Sotiris Diamantopoulos
Και πιθανό χαρακτηριστικό αντιπαράδειγμα, ή μάλλον παράδειγμα της αντίθετης κατάστασης, κατά την οποία οι μύες φωνάζουν ότι έχουν καεί, αλλά ο εγκέφαλος έχει εξασκηθεί ώστε να συνεχίζει, είναι, κατά την εκτίμησή μου πάντα, ο αγώνας της Shaunae Miller-Uibo στον τελικό των 400μ γυναικών στο Παγκόσμιο του Λονδίνου φέτος (https://www.youtube.com/watch?v=rccAJKnxNR4). Ούσα γνωστή για την all-out προσπάθεια που κάνει από την εκκίνηση με αποτέλεσμα την κόπωση στα τελευταία 100μ (μπορεί κάποιος να δει και τον τελικό των Ολυμπιακών του Ρίο), στον τελικό του Λονδίνου εικάζω ότι οι μύες της “τερμάτισαν” 30μ πριν η ίδια φτάσει στον τερματισμό. Ξαναλέω, βέβαια, ότι είναι εκτίμηση ενός (σχετικά) αδαούς στο αντικείμενο 🙂
Vlod
Σωτήρη την είδα την κούρσα και νομίζω πως η συγκεκριμένη αθλήτρια έχει το στυλ προσέγγισης “όλα ή τίποτα”. Ε’ιναι προετοιμασμένη νοητικά να ξεκινάει δυνατά, να βγαίνει πρώτη στην εκκίνηση και να κρατάει δυνατά μέχρι τέλους. Κάποιες φορές δεν της βγάινει κάποιες ναι. Εξάλλου σε αυτές τις αποστάσεις η ταχυδύναμη έχει τεράστιο ρόλο σε αντίθεση με τις μεγάλες αποστάσεις. Πάντως η προσέγγιση της ειναι shiftαρισμένη στην επίθεση από την αρχή ενώ αλλόι είναι stalkers…και δίνουν στο τέλος.. επίσης μην μπαίνω σε κομμάτια αμειγώς προπονητικοφυσιολογικά και με απολύσουν απο δω…Τέλος δεν νομίζω να είσαι αδαής του αντικειμένου καθώς σε διαβάζω πάντα ενήμερο με πολύ ψάξιμο και όρεξη να ρουφήξεις δρομική γνώση! Μαθαίνουν όλοι στο σάιτ από τις αναζητήσεις σου.
Sotiris Diamantopoulos
Όντως Γιάννη, αυτό φαίνεται να κάνει η Uibo και βασίζεται, εκτιμώ, αφενός μεν στην καθαρή ταχύτητά της για να δημιουργήσει μια διαφορά ασφαλείας από τις υπόλοιπες δρομείς, αφετέρου δε στην πεποίθηση ότι θα καταφέρει να έχει περισσότερες δυνάμεις στο τέλος από οποιαδήποτε προσπαθήσει να την ακολουθήσει από την αρχή. Κάπως έτσι καταφέρνει να κερδίσει την Felix στον τελικό του Ρίο, πέφτοντας στην ουσία πάνω στο νήμα. Αυτό όντως είναι θέμα προπονητικής και στρατηγικής και ένας από τους λόγους που μου αρέσουν τα 400μ περισσότερο από τα 200 και 100, στην τηλεόραση πάντα :). Πρέπει να σου πω, ωστόσο, ότι ένιωσα μεγάλη έκπληξη όταν είδα τον τρόπο με τον οποίο στην ουσία αρνήθηκε να σηκωθεί το πόδι της και θυμήθηκα ένα paper που είχα διαβάσει για τα διάφορα είδη αθλητικής κόπωσης. (dropbox link: https://www.dropbox.com/s/rca6lub5mm4l7bl/Power%20duration%20relationship%20Physiology%20fatigue%20and%20the%20limits%20of%20human%20performance.pdf?dl=0 , co-authored από τον Andrew Jones, “φυσιολόγο” της Paula Radcliffe.)
Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια, αυτή η όρεξη είναι μάλλον ευχή και κατάρα που έρχεται ως μέρος του πακέτου του ερευνητή 🙂
Echetlos
Τα 400m είναι ίσως η πιο δύσκολη κούρσα και σίγουρα η πιο εξαντλητική.
Στιγμιότυπα σαν κι αυτό, δεν βλέπεις συχνά σε άλλες αποστάσεις μετά τον τερματισμό.
https://www.flickr.com/photos/140798332@N04/38452962284/in/dateposted-friend/
dimitrissss
Μόνα στα 400 και στα 800!