Τα υφάσματα διαβαθμισμένης συμπίεσης υπάρχουν εδώ και αρκετές δεκαετίες. Αρχικά σε κάλτσες αλλά πλέον και σε κολάν, περικνημίδες, μανίκια, μπλούζες ή ακόμη και ολόσωμες φόρμες. Η πρώτη έρευνα που αφορούσε την εφαρμογή της συμπίεσης στον αθλητισμό, σχετιζόταν με την απομάκρυνση του γαλακτικού κατά το τρέξιμο ή την ποδηλασία και είχε δημοσιευθεί το 1987. Έκτοτε, έχει υπάρξει μεγάλο πλήθος μελετών.
Μία νέα δημοσίευση στο Sports Medicine, από την ομάδα του Jonathon Weakley του Australian Catholic University, συνοψίζει τα αποτελέσματα 183 ερευνών, οι περισσότερες εκ των οποίων είναι της τελευταίας δεκαετίας. Απ’ ό,τι φαίνεται, το τι ακριβώς προσφέρει ο συμπιεστικός ρουχισμός, ή και αν όντως προσφέρει, παραμένει ακόμη απροσδιόριστο.
Βάσει θεωρίας ή ισχυρισμών, τα οφέλη είναι ποικίλα. Τρέχεις αποδοτικότερα ή πηδάς ψηλότερα. Επιταχύνουν την αποκατάσταση ή μειώνουν την κόπωση και τις μυικές βλάβες. Βελτιώνουν την ισορροπία και δίνουν καλύτερη αίσθηση του σώματος. Κι αυτά επιτυγχάνονται μέσω της μείωσης της δόνησης των μυών, της ενίσχυσης της κυκλοφορίας του αίματος ή διεγείροντας του αισθητήρες που σχετίζονται με την ιδιοδεκτικότητα.
Ποιες είναι όμως οι επιστημονικές ενδείξεις; Κατ’ αρχάς, το να συνοψίσεις 183 μελέτες δεν είναι κάτι απλό, ιδίως όταν οι στόχοι και οι μεθοδολογίες δεν είναι κοινές και σταθερές. Για παράδειγμα, οι υποκείμενοι αθλτές φορούν τον εξοπλισμό κατά την άσκηση, μία ώρα μετά ή καθόλη την διάρκεια της ημέρας; Ποια είναι η διαβάθμιση της συμπίεσης στα διάφορα σημεία του σώματος; Από τι υλικό είναι κατασκευασμένα; Ποιες είναι οι προσδοκίες των υποκειμένων από τον ρουχισμό; Αν έπρεπε να δώσουμε μία συνολική απάντηση, θα λέγαμε το εξής: ο συμπιεστικός εξοπλισμός προφέρει πολύ λίγα οφέλη, ή ακόμη και κανένα, χωρίς όμως και να βλάπτει σε κάποιο επίπεδο.
49 έρευνες μέτρησαν τα επίπεδα γαλακτικού, με και χωρίς συμπίεση. 40 από αυτές βρήκαν ότι δεν υπήρχε καμμία διαφορά.
39 έρευνες μέτρησαν την κρεατινική κινάση, ένα αιματολογικό δείκτη που αφορά τις μυικές βλάβες. Οι 27 δεν βρήκαν κάποια διαφορά.
68 έρευνες εξήτασαν τους καρδιακούς παλμούς. Οι 53 επίσης δεν βρήκαν κάποια διαφορά.
Σε όλες τις περιπτώσεις, οι υπόλοιπες μελέτες έδειξαν μικρή θετική επίδραση. Ίδια είναι και η εικόνα όσον αφορά την απόδοση, όπως άλματα ή χρονομετρημένα δοκιμαστικά, αλλά και μετρήσεις σχετικά με τις φλεγμονές και τα οιδήματα.
Τα πράγματα γίνονται πιο ενδιαφέροντα κοιτώντας τις “υποκειμενικές” μετρήσεις. Όσον αφορά την αντίληψη της κόπωσης τις επόμενες ημέρες της άσκησης, 29 από τις 50 έρευνες κατέγραψαν θετική επίδραση. Το ίδιο και 6 από τις 9, σχετικά με την αντίληψη του μυικού πόνου. Ακόμη κι έτσι βέβαια, δεν αποτελούν κάποια ισχυρή ένδειξη, όμως δείχνουν ίσως τον λόγο που τα προϊόντα αυτά είναι ακόμη στην αγορά. Σε πολλούς ανθρώπους αρέσει η αίσθηση που τους δίνουν, επηρεάζοντας τελικά και την αντίληψή τους.
Απ’ την άλλη, σε όλη αυτή την διαδικασία υπάρχουν κάποιοι σαφείς περιορισμοί. Είναι πολύ δύσκολο να τυχαιοποιήσεις τον έλεγχο και να ελαχιστοποιήσεις την αυθυποβολή. Για παράδειγμα, πολλές μελέτες συγκρίνουν συμπιεστικό και μη συμπιεστικό ρουχισμό. Οι άνθρωποι όμως δεν είναι αφελείς, μπορούν να διακρίνουν αν αυτό που φορούν σφίγγει τα πόδια τους ή όχι. Οπότε, αν προκαταλαμβάνονται ότι το ρούχο θα τους βοηθήσει να νοιώσουν καλύτερα, είναι αρκετά πιθανό όντως να συμβεί.
Έχει ενδιαφέρον μία έρευνα του 2018, κατά την οποία οι εθελοντές έτρεξαν δύο χρονομετρημένα 5Κ με ανάπαυλα μίας ώρας ενδιάμεσα. Όταν φορούσαν συμπιεστικές κάλτσες κατά τα πρώτα 5Κ, βρέθηκε ότι η αποκατάσταση ήταν καλύτερη και έτρεξαν τα δεύτερα 5Κ οριακά γρηγορότερα απ’ ότι στην περίπτωση που στο πρώτο session δεν τις φορούσαν. Όταν αυτά τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν σε ένα συνέδριο το 2015, αναλύθηκαν βάσει του ποιοι εθελοντές θεωρούσαν εξ αρχής ότι θα τους βοηθούσαν οι συμπιεστικές κάλτσες. Όσοι το πίστευαν, έτρεξαν τα δεύτερα 5Κ κατά 3.6″ γρηγορότερα, ενώ οι πιο “σκεπτικιστές” κατά 17.9″ αργότερα.
Ακόμη πιο περίεργα, είναι τα αποτελέσματα μίας έρευνας του 2015, όπου η ομάδα στο Indiana University βρήκε πως οι συμπιεστικές κάλτσες δεν βελτιώνουν την δρομική οικονομία (μία ένδειξη του πόσο αποδοτικά τρέχεις). Παρ’ όλα αυτά, όσοι πίστευαν στην επίδραση των καλτσών, είχαν θετικότερα αποτελέσματα από τους άλλους. Αυτό είναι αρκετά παράδοξο, καθώς η δρομική οικονομία δεν είναι κάτι που μπορεί να ελεγχθεί και να επηρεαστεί συνειδητά. Δεν γίνεται να προσπαθήσεις περισσότερο για να είσαι αποδοτικότερος, όπως θα μπορούσες να κάνεις για να πας ταχύτερα.
Ως συμπέρασμα από αυτές τις 183 μελέτες, σίγουρα προκύπτει και το εξής: μπορείς να βρεις αρκετές ενδείξεις για να υποστηρίξεις την άποψή σου, είτε αυτή είναι πως η συμπίεση κάνει θαύματα, είτε πως δεν κάνει τίποτα, είτε το ενδιάμεσο. Οι συγγραφείς της σύνοψης παίρνουν μία μάλλον ενδιάμεση θέση. Είναι ξεκάθαρο πως ο συγκεκριμένος εξοπλισμός δεν προσφέρει κανένα σημαντικό όφελος σε επίπεδο απόδοσης, αλλά ούτε και σε επίπεδο μυικών βλαβων και φλεγμονών βοηθάει ουσιαστικά. Ωστόσο καταλήγουν ότι “καταγράφεται μειωμένη “αίσθηση της κόπωσης”, ενώ παράλληλα μέχρι τώρα δεν έχει βρεθεί αρνητική επίπτωση στην απόδοση”. Με άλλα λόγια, το ποτήρι είναι μάλλον μισογεμάτο. Τα συμπιεστικά ρούχα δεν κάνουν κακό, οπότε συνεχίστε να τα χρησιμοποιείτε, αν σας αρέσουν.
Κατά τ’ άλλα, καλό θα ήταν να σκεφτούμε και κατά πόσο υφίσταται πιθανή σύγκρουση συμφερόντων. Σημειώνεται πως “κανείς από τους συγγραφείς αυτής της σύνοψης δεν χρηματοδοτήθηκε” και δεν έχουμε κανένα λόγο να μην το πιστέψουμε. Εν τούτοις, αν ψάξεις κανείς θα βρει ότι σε μία έρευνα του 2021, χρηματοδοτούμενη από την 2XU (εταιρεία συμπιεστικού εξοπλισμού), συμμετείχαν τρεις από του συγγραφείς της συγκεκριμένης σύνοψης. Επίσης, δύο από αυτούς συμμετείχαν και σε δύο άλλες μελέτες του 2020, πάλι επιχορηγούμενες από τη 2XU. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει σκοπιμότητα εδώ πέρα. Έτσι λειτουργούν συνήθως τα πράγματα, άλλωστε. Θα ήταν όμως αφελές να θεωρήσει κάποιος πως μία χρηματοδότηση δεν αφήνει καμμία πιθανότητα να “χρωματιστεί” η άποψη ενός ερευνητή, ιδίως όταν πρόκειται για μία αμφιλεγόμενη και κάπως αόριστη έρευνα. Το σύνολο των μελετών αφήνει ένα παράθυρο για μία πιθανή χρησιμότητα του συμπιεστικού ρουχισμού και αναμφισβήτητα πιστώνεται θετικά στις εταιρείες όταν χρηματοδοτούν υψηλής ποιότητας έρευνες.
Εν κατακλείδι, με τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα καταλήγουμε στο εξής: η συμπίεση έχει θετική επίδραση στον ψυχολογικό τομέα. Δεν είναι ένα θαυματουργό χάπι, ούτε και μία περίπτωση όπως τα PowerBalance βραχιολάκια. Απλά δεν είναι ξεκάθαρο αν έχει κάποιο πρακτικό όφελος. Πολλοί αθλητές, από elite έως ερασιτέχνες, “ορκίζονται” στον συμπιεστικό εξοπλισμό τους και αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε. Προς το παρόν, είμαστε εθισμένοι στην συμπίεση διότι κάποιοι μεγάλοι αθλητές την χρησιμοποιούν και/ή μας αρέσει η αίσθηση που δίνει. Όχι όμως επειδή αυτό υποστηρίζεται από την επιστήμη.
Πρωτότυπο κείμενο: Alex Hutchinson
