Στα μισά από τα δρομικά αγωνίσματα αντοχής στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού (έξι από τους 12 αγώνες ανδρών και γυναικών μεταξύ των 800 μέτρων και του μαραθωνίου), σημειώθηκαν νέα Ολυμπιακά ρεκόρ. Τα νέας τεχνολογίας παπούτσια σίγουρα έπαιξαν τον ρόλο τους, όπως και το υπερσύγχρονο ταρτάν. Υπάρχει επίσης και μία νέα, πιο επιθετική προσέγγιση στην τακτική του αγώνα, που φαίνεται να εξαπλώνεται. Αλλά υπάρχει και κάτι ακόμα, σύμφωνα με τον Καναδό Marco Arop, ασημένιο Ολυμπιονίκη στα 800m (μόλις 1/100 του δευτερολέπτου πίσω από τον Emmanuel Wanyonyi), με την 4η καλύτερη επίδοση στην ιστορία.
Μία εβδομάδα πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ο Arop αποφάσισε να δοκιμάσει κάτι νέο. Kάτι που δεν είχε δοκιμάσει ποτέ πριν αλλά σύμφωνα με έναν ανώνυμο Ολυμπιονίκη, όπως ανέφερε στην Telegraph, τουλάχιστον το 80% των ελίτ δρομέων το χρησιμοποιεί: το διττανθρακικό νάτριο, ευρύτερα γνωστό και ως μαγειρική σόδα. “Σκέφτηκα ότι αφού το χρησιμοποιούν όλοι οι άλλοι…”, είπε ο Αροπ στη συνέντευξη τύπου μετά τον αγώνα. “Και έχει αποδειχτεί ότι λειτουργεί”.
Φυσικά, δεν μπορούμε να βασιστούμε στις αναφορές των αθλητών και μόνο. Για παράδειγμα, ο Shaquille O’Neal ορκιζόταν ότι τα PowerBand βραχιολάκια τον έκαναν καλύτερο παίκτη. Και βέβαια υπάρχουν πολλές ακόμη αντίστοιχες περιπτώσεις. Πέρυσι κυκλοφόρησε μια νέα φόρμουλα μαγειρικής σόδας από την σουηδική Maurten. Εξαρχής η εταιρεία είχε συγκεντρώσει μια εντυπωσιακή ομάδα αθλητών που υποστήριζαν το προϊόν: τον ποδηλάτη Primoz Roglic, τον speedskater Nils van der Poel, τον θρύλο του ορεινού τρεξίματος Kilian Jornet, τους δρομείς Joshua Cheptegei και Keely Hodgkinson, και πολλούς άλλους. Ωστόσο, υπήρχε ξεκάθαρα έλλειψη επιστημονικών ενδείξεων που να δείχνουν ότι αυτή η ακριβή φόρμουλα της Maurten (70 δολάρια για τέσσερις μερίδες) λειτουργεί καλύτερα από τα συνήθη προϊόντα που βρίσκετε στο σούπερ μάρκετ.
Κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων δημοσιεύθηκε επιτέλους μια τυχαιοποιημένη, διπλά τυφλή και ελεγχόμενη με εικονικό φάρμακο έρευνα, που υποστηρίζει τους ισχυρισμούς της Maurten. Στο European Journal of Applied Physiology, μια ομάδα από το Edge Hill University της Βρετανίας, υπό την καθοδήγηση της Eli Spencer Shannon, παρουσίασε δεδομένα που δείχνουν μια βελτίωση κατά 1,4% για ποδηλάτες σε μια δοκιμασία χρόνου 40 χιλιομέτρων, η οποία μεταφράζεται σε κέρδος περίπου ενός λεπτού κατά τη διάρκεια μιας ωριαίας προσπάθειας.
Η ιστορία της μαγειρικής σόδας στην βελτίωση της απόδοσης
Το ερώτημα δεν ήταν ποτέ αν η μαγειρική σόδα ενισχύει την απόδοση. Υπάρχει μια μακρά σειρά στοιχείων που χρονολογείται τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1980 και υποδηλώνει ότι λειτουργεί. Η παραδοσιακή εξήγηση ήταν ότι η σκληρή άσκηση παράγει γαλακτικό οξύ και η μαγειρική σόδα είναι μια βάση που αντισταθμίζει αυτή την αυξανόμενη οξύτητα. Σήμερα, η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας της έχει αλλάξει: είναι τα ιόντα υδρογόνου που παρεμβαίνουν στις μυϊκές συσπάσεις και η μαγειρική σόδα βοηθά στην απομάκρυνσή τους από τα κύτταρα των μυών και την ουδετεροποίησή τους. Υπάρχουν και άλλοι πιθανοί μηχανισμοί, αλλά το γενικότερο συμπέρασμα είναι ότι λειτουργεί.
Το πρόβλημα είναι ότι η καθαρή μαγειρική σόδα έχει στατιστικά πολλές παρενέργειες στο πεπτικό σύστημα, προκαλώντας φούσκωμα, κράμπες, διάρροια και άλλα προβλήματα που επηρεάζουν την απόδοση. Για δεκαετίες, αυτό ήταν η “συμφωνία με το διάβολο” που οι αθλητές έπρεπε να επιλέξουν: ένα πιθανό πλεονέκτημα, με αντάλλαγμα όμως γαστρεντερικά θέματα κατά τον αγώνα. Κάποιοι βρήκαν ότι μπορούσαν να το αντέξουν αλλά οι περισσότεροι προτίμησαν να μην ρισκάρουν. Η λύση της Maurten περιλαμβάνει την περιτύλιξη μικρών χαπιών μαγειρικής σόδας σε μια “σούπα” υδρογέλης, η οποία καθοδηγεί το ενεργό συστατικό απευθείας μέσω του ευαίσθητου στομάχου στο έντερο, πριν το απελευθερώσει, αποφεύγοντας έτσι τις γνωστές διαταραχές.
Υπήρχαν ήδη κάποιες ενδείξεις για αυτό. Το Φεβρουάριο, οι ερευνητές Lewis Gough και Andy Sparks δημοσίευσαν στο Sports Medicine – Open δεδομένα που εξετάζουν μόνο τα γαστρεντερικά συμπτώματα που προκαλούνται από διάφορες μορφές μαγειρικής σόδας. Σε μια ομάδα ανδρών ποδηλατών, κάψουλες μαγειρικής σόδας προκάλεσαν την συνήθη σειρά γαστρεντερικών συμπτωμάτων, ενώ η ίδια δόση σε μικροκάψουλες με υδρογέλη είχε σχεδόν καμμία επίδραση. Ακολουθεί μια σύγκριση της μέσης σοβαρότητας διάφορων συμπτωμάτων, με τις απλές κάψουλες σε λευκό και αυτές της Maurten σε γκρι:
Η νέα έρευνα του Edge Hill University επεκτείνει αυτά τα ευρήματα σε πραγματικά time-trials. Οι 14 ποδηλάτες της μελέτης έκαναν τρία time-trials των 40 χιλιομέτρων: ένα για εξάσκηση, ένα με μαγειρική σόδα Maurten και ένα με placebo που σχεδιάστηκε να μοιάζει και να έχει γεύση σαν το Maurten αλλά δεν περιείχε μαγειρική σόδα. Τα δεδομένα δείχνουν ότι, όπως αναμενόταν, το pH του αίματος αυξήθηκε στην κατάσταση με τη μαγειρική σόδα (δηλαδή, το αίμα έγινε λιγότερο όξινο). Οι περισσότερες από τις άλλες μεταβλητές παρέμειναν αμετάβλητες: οι καρδιακοί παλμοί ήταν οι ίδιοι, η αίσθηση της προσπάθειας ήταν η ίδια, όπως και η κλιμάκωση της ταχύτητας. Ωστόσο, οι αθλητές μπορούσαν να αντέξουν υψηλότερα επίπεδα γαλακτικού καθόλη τη διάρκεια της δοκιμής και το πιο σημαντικό φυσικά, ήταν ταχύτεροι.
Απρόσμενα ευρήματα από τη νέα μελέτη
Υπάρχουν δύο ενδιαφέροντα σημεία να επισημάνουμε. Ένα είναι ότι το time-trial διήρκησε μια ώρα, ενώ η συνήθης υπόθεση μέχρι πρότινος, ήταν ότι η μαγειρική σόδα είναι πιο αποτελεσματική σε προσπάθειες που διαρκούν μεταξύ ενός και δέκα λεπτών, όπου παράγονται τα υψηλότερα επίπεδα γαλακτικού. Αυτή είναι η χρονική περιοχή όπου έχουμε τα ισχυρότερα στοιχεία, αν και άλλες μελέτες και αναφορές έχουν δείξει ότι θα μπορούσε να λειτουργήσει και σε ακόμη μεγαλύτερες αποστάσεις. Το άλλο ενδιαφέρον σημείο είναι ότι η κατανομή της ταχύτητας ήταν ομοιόμορφη: με τη μαγειρική σόδα, οι ποδηλάτες ήταν γρηγορότεροι στην αρχή, το μέσο και το τέλος της δοκιμής με παρόμοιες διαφορές. Μέχρι προσφάτως, θεωρούσαμε ότι η μαγειρική σόδα μπορεί να βοηθήσει σε μεγαλύτερους αγώνες, αλλά μόνο για την τελική κούρσα. Τα νέα ευρήματα υποδηλώνουν ότι σε κάνει ταχύτερο καθόλη τη διάρκεια.
Αυτό φυσικά δεν είναι το τέλος της ιστορίας. Η μελέτη της Shannon είναι μια σύγκριση μεταξύ του σκευάσματος της Maurten και του τίποτα. Πριν δαπανήσετε τα χρήματά σας, ίσως θα έπρεπε να δείτε μια σύγκριση του Maurten με άλλες φθηνότερες μορφές μαγειρικής σόδας. Αυτό καθιστά δυσκολότερο τον σχεδιασμό μιας τυφλής μελέτης, επειδή η φόρμουλα της Maurten είναι τόσο χαρακτηριστική που θα ξέρετε αν παίρνετε υδρογέλη, κάψουλες ή μια κουταλιά της σούπας από κοινή μαγειρική σόδα. Υπάρχουν επίσης ερωτήματα σχετικά με τη βέλτιστη δοσολογία (η μελέτη χρησιμοποίησε 0,3 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους) και το χρονισμό (ο οποίος ήταν εξατομικευμένος βάσει εξετάσεων αίματος για τον προσδιορισμό του χρόνου μέγιστης απόκρισης, με ένα κενό περίπου δύο ωρών μεταξύ της λήψης και των time-trials).
Υπάρχουν δύο πιθανές αναγνώσεις για όλο αυτό. Η μία είναι ότι η μαγειρική σόδα, στην νέα της μορφή που είναι εύπεπτη, θα γίνει τόσο κοινή όσο η καφεΐνη για τους αθλητές αντοχής. Το άλλο είναι ότι θα ακολουθήσει την πορεία προηγούμενων εργογόνων συμπληρωμάτων, όπως η κετόνη και ο χυμός παντζαριού: δεν θα απορριφθεί εντελώς αλλά θα θεωρείται περισσότερο ως μια καινοτομία παρά ως αναγκαίο βοήθημα, παρά τα αρχικά υποσχόμενα επιστημονικά δεδομένα. Στο Παρίσι είδαμε μια άλλη ομάδα ελίτ να υμνεί την μαγειρική σόδα: ο τριαθλητής Alex Yee, η σούπερσταρ Faith Kipyegon, μαζί με τους Cheptegei, Hodgkinson και άλλοι. Αλλά πριν ανακηρύξουμε τη μαγειρική σόδα ως την νέα καφεΐνη, θα χρειαστούμε περισσότερες μελέτες.
Αρχικό κείμενο: Alex Hutchinson
