Δρομείς που αγαπήσαμε: Fanny Blankers-Koen, η Ιπτάμενη Νοικοκυρά

Η Fanny Blankers-Koen έμεινε στην ιστορία ως η πρώτη και μοναδική γυναίκα που κέρδισε 4 χρυσά μετάλλια στο στίβο στην ίδια διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων. Αυτό το πέτυχε στο Λονδίνο το 1948, σε ηλικία 30 ετών. Ας δούμε όμως ποια ήταν και γιατί ονομάστηκε έτσι.

Τα πρώτα χρόνια στον αθλητισμό

Η Francina “Fanny” Elsje Blankers-Koen γεννήθηκε στο Λέητζ Βούρσκε της Ολλανδίας στις 26 Απριλίου 1918. Από μικρή ασχολήθηκε με ενα πλήθος αθλημάτων, όπως κολύμβηση, ενόργανη γυμναστική, καλλιτεχνικό πατινάζ, τένις, ξιφασκία και τρέξιμο. Με ύψος 1.75μ ήταν γεννημένη αθλήτρια αλλά δεν μπορούσε ν αποφασίσει ποιο άθλημα να επιλέξει. ‘Ενας προπονητής κολύμβησης τη συμβούλεψε να ασχοληθεί με το στίβο όπου θα είχε περισσότερες πιθανότητες πρόκρισης στους Ολυμπιακούς, μια και στην κολύμβηση υπήρχαν ήδη αρκετές Ολλανδέζες αθλήτριες με διακρίσεις.

Ξεκίνησε να αγωνίζεται στο στίβο το 1935, σε ηλικία 17 ετών και σύντομα πέτυχε εθνικό ρεκόρ στα 800μ. Το αγώνισμα αυτό όμως ως πολύ απαιτητικό για τις γυναίκες, αφαιρέθηκε απο τους Ολυμπιακούς μετά το 1928 κι έτσι το 1936 πήρε μέρος στα δοκιμαστικά στη σκυταλοδρομία 4×100 και το ύψος, όπου προκρίθηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου. Εκεί, παρότι δεν κέρδισε κάποιο μετάλλιο καταλαμβάνοντας την 5η και 6η θέση αντίστοιχα, κατάφερε  να πάρει αυτόγραφο απο το ίνδαλμά της, Jessie Owens, του οποίου το ρεκόρ των 4 χρυσών μεταλλίων θα ισοφάριζε αργότερα στο Λονδίνο. Το αυτόγραφο αυτό έγινε η πολυτιμότερή της ανάμνηση απο τους Ολυμπιακούς εκείνους.

Οι πρώτες διακρίσεις και ο πόλεμος

Τα πρώτα μεγάλα μετάλλια (χάλκινα) ήρθαν δύο χρόνια αργότερα, στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα της Βιέννης το 1938, στα 100 και 200 μέτρα. Στη συνέχεια πέτυχε παγκόσμια ρεκόρ στα 80 μέτρα με εμπόδια, το ύψος και το μήκος και όλοι περίμεναν ότι θα διέπρεπε το 1940 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ελσίνκι, οι οποίοι όμως ματαιώθηκαν λόγω του Β Παγκοσμίου Πολέμου, όπως και οι επόμενοι του 1944.

Το 1940 παντρεύτηκε τον προπονητή της Jan Blankers (πρώην αθλητής του τριπλούν και 9ος στους Ολυμπιακούς του 1928) και όταν το 1941 γέννησε το πρώτο της παδί όλοι θεώρησαν ότι ήρθε το τέλος της καριέρας της. Εκείνη όμως τους διέψευσε ξαναρχίζοντας τις προπονήσεις λίγες εβδομάδες μετά τη γέννηση του γιου της. Κατά τη χρονική περιόδο 1942-1944 πέτυχε 6 παγκόσμια ρεκόρ, στα 80 μέτρα με εμπόδια, το ύψος, το μήκος, τις 100 γιάρδες (91 μέτρα), καθώς και στις σκυταλοδρομίες 4×100 και 4×200.

Στη συνέχεια ακολούθησε ο βαρύς “χειμώνας πείνας” της περιόδου 1944-1945, όπου αρρώστησε για 6 εβδομάδες και απείχε πλήρως από τις προπονήσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα. Πλέον ζούσε ως τυπική νοικοκυρά στο Άμστερνταμ. Μετά το τέλος του πολέμου, το Μάιο του 1945, άρχισε να σκέφτεται τη συμμετοχή της στο Ευρωπαϊκό Πρωταθλημα στο Όσλο της Νορβηγίας το 1946.

Η επιστροφή στον αθλητισμό και τα μετάλλια

Το Φεβρουάριο του 1946 γέννησε το δεύτερο παιδί της και 4 μήνες αργότερα έλαβε μέρος στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα στο Όσλο όπου συμμετείχε σε 4 αγωνίσματα, 100 μέτρα, 80 μέτρα με εμπόδια, ύψος και σκυταλοδρομία 4×100. Στον ημιτελικό των 100 μέτρων που διεξήγετο ταυτόχρονα με τον τελικό του ύψους, είχε άσχημη πτώση που της στέρησε την πρόκριση στον τελικό, ενώ στο ύψος κατέλαβε την 4η θέση ολοκληρώνοντας τον αγώνα με πολλά χτυπήματα και γρατζουνιές στα πόδια από την πτώση. Την επόμενη μέρα όμως κέρδισε το χρυσό στα 80 μέτρα με εμπόδια και στη σκυταλοδρομία 4×100.

Το 1947, έχοντας κερδίσει εθνικούς τίτλους σε 6 αγωνίσματα, είχε εξασφαλίσει συμμετοχή στους πρώτους μετά τον πόλεμο Ολυμπιακούς  το 1948 στο Λονδίνο, στο στάδιο του Γουέμπλεϋ. Το όριο των ατομικών αγωνισμάτων τότε ηταν 3, οπότε αποφάσισε να λάβει μέρος στα 100, 200 και 80 μέτρα με εμπόδια καθώς και στη σκυταλοδρομία 4×100. Παρότι την εποχή εκείνη ήταν κάτοχος 6 παγκοσμίων ρεκόρ, πολλοί δημοσιογράφοι την αμφισβητούσαν θεωρώντας πως στην ηλικία των 30 ετών ήταν πολύ μεγάλη για να αγωνίζεται και πως θα έπρεπε να μείνει σπίτι να μεγαλώσει τα παιδιά της. Αυτές οι συζητήσεις όμως της έδιναν το κίνητρο ν αγωνιστεί και ν’ αποδείξει ότι ακόμη και στην ηλικία των 30 ετών και ως μητέρα 2 παιδιών, μπορούσε ν’ αναδειχτεί πρωταθλήτρια.

Οι Ολυμπιακοί του 1948 και τα 4 χρυσά

Στις 2 Αυγούστου του 1948 κέρδισε εύκολα στα 100 μέτρα με 11.9.

Στις 4 Αυγούστου, στα 80 μέτρα με εμπόδια έκανε κακή εκκίνηση (θεώρησε πως θα γινόταν άκυρη εκκίνηση και καθυστέρησε να ξεκινήσει), στη συνεχεια έριξε κι ενα εμπόδιο με αποτέλεσμα να τερματίσει μαζί με τη Βρετανίδα Maureen Gardner σε 11.2 και το χρυσό μετάλλιο να κριθεί στο φώτο φινις, όπου αναδείχτηκε νικήτρια  Η ένταση του αγώνα αυτού όμως, την επηρέασε ψυχολογικά και δεν ήθελε ν αγωνιστεί άλλο, ζητώντας να επιστρέψει πίσω στα παιδιά της. Ο προπονητής και σύζυγός της όμως την έπεισε να συνεχίσει τους αγώνες.

Τελικος 80 μέτρα με εμπόδια δεξιά η Blankers και διπλα της η Βρετανίδα Gardner.

Στις 6 Αυγούστου κέρδισε τον τελικό των 200 μέτρων με 24.4, έναντι 25.1 της δεύτερης, διαφορά 0.7” που μέχρι σήμερα αποτελεί ρεκόρ για το συγκεκριμένο αγώνισμα.

Τερματισμός στη σκυταλοδρομία 4×100

Στις 7 Αυγούστου έλαβε μέρος στον τελικό της σκυταλοδρομίας 4×100. Οι συναθλήτριές της την έψαχναν, αλλά εκείνη είχε πάει για ψώνια κι εμφανίστηκε λίγο πριν την εκκίνηση. Έτρεχε τελευταία και οταν πήρε τη σκυτάλη, η ομάδα της Ολλανδίας ήταν στην τρίτη θέση κι έπρεπε να υπερκαλύψει μια διαφορά τουλάχιστον 4 μέτρων, το οποίο και κατόρθωσε κατακτώντας την πρώτη θέση και το 4ο της μετάλλιο για τους Ολυμπιακους του 1948.

Μετά το Λονδίνο

Ο κόσμος συνήθιζε να την αποκαλεί “Ιπτάμενη νοικοκυρά” γιατι ήταν ασυνήθιστο μια παντρεμένη γυναίκα και μητέρα να είναι παγκοσμίου κλάσης αθλήτρια. To 1949, όντας πλέον παγκοσμίως γνωστή, ταξίδεψε σε πολλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ και η Αυστραλία για να προωθήσει το γυναικείο αθλητισμό.

Το 1950 στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα στις Βρυξέλλες, σχεδόν επανέλαβε τον άθλο του Λονδίνου κατακτώντας 3 χρυσά μετάλλια στα 100, 200 και 80 μέτρα με εμπόδια, αλλα στη σκυταλοδρομία πήρε το ασημένιο με την ομάδα της Ολλανδίας.

Το 1952, σε ηλικία 34 ετών έλαβε μερος για τρίτη φορά σε Ολυμπιακούς, στο Ελσίνκι. Παρότι ήταν σε καλή φυσική κατάσταση, υπέφερε απο ένα σοβαρό κάψιμο στο πόδι, με αποτέλεσμα ν’ αγωνιστεί μονο στα 80 μέτρα με εμπόδια, όπου χτύπησε στο τρίτο εμπόδιο και εγκατέλειψε.

Το 1955 αποσύρθηκε οριστικά απο την ενεργό δράση κερδίζοντας για τελευταία φορά εθνικό τίτλο στη σφαίρα.

Μετά το τέλος της αθλητικής της καριέρας ασχολήθηκε ως προπονήτρια της εθνικής ομάδας της Ολλανδίας απο τους Πανευρωπαϊκούς του 1958 έως τους Ολυμπιακούς του Μεξικού το 1968.

Το 1977 πέθανε ο άντρας της, οπότε αποφάσισε να εγκαταλείψει το Άμστερνταμ και να επιστρέψει στη γενέτειρά της όπου πέρασε το υπόλοιπο της ζωής της. Τα τελευταία χρόνια είχε Αλτσχάιμερ και έζησε σε ίδρυμα. Πέθανε στις 25 Ιανουαρίου 2004 σε ηλικία 85 ετών.

Βραβεύσεις και τιμητικές διακρίσεις

Το 1981 το στάδιο στην πόλη Hengelo της Ολλανδίας πήρε το όνομά της και καθιερώθηκαν ετήσιοι διεθνείς αγώνες προς τιμήν της.

Το 1994 χρίστηκε απο τον Χουάν Αντόνιο Σάμαρανκ ως βασίλισσα των Ολυμπιακών Αγώνων.

To 1999 ψηφίστηκε απο την IAAF ως η κορυφαία αθλήτρια του 20ου αιώνα (στους άντρες ψηφίστηκε ο Carl Lewis) και βραβεύτηκε στο Μονακό από τον Πρίγκηπα Αλβέρτο.

Άγαλμα της Fanny Blankers Koen στο Ρόττερνταμ

*Στην νέα ενότητα «Δρομείς που αγαπήσαμε», θα μπορούσατε κι εσείς αν θέλετε να κάνετε μία παρουσίαση ενός αθλητή που θεωρείτε πως έχει ενδιαφέρον. Απλά στείλτε μας το κείμενο και όποιο υλικό μπορεί να το συνοδεύει.