Μαραθώνιος της Αθήνας: Mύθος και Iστορία – Γ’ Μέρος

Η σύγχρονη ιστορία του θεσμού

Ο διεθνής μαραθώνιος των Αθηνών διοργανώθηκε για πρώτη φορά στις 2 Οκτωβρίου 1955. Διεξαγόταν  ανά διετία έως το 1967. Από εκείνη τη χρονιά μετατράπηκε σε ετήσιο γεγονός με συγκεκριμένη ημερομηνία διεξαγωγής την 6η Απριλίου, στο πλαίσιο εορτασμού της “Ολυμπιακής ημέρας” όπως καθορίστηκε με αποφάσεις της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής και της εγχώριας Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων. Στον  αγώνα αυτό διεξαγόταν παράλληλα κι  αυτός του πανελληνίου πρωταθλήματος.

Αρχές του 1972 ο ΣΕΓΑΣ ακολουθώντας την διαμορφούμενη παγκόσμια πραγματικότητα με απόφασή του έδωσε λαϊκά χαρακτηριστικά στον αγώνα. Έγινε “ανοικτός” και “ελεύθερος” σε μη συστηματικούς δρομείς!!! Η διεξαγωγή του επανήλθε τον Οκτώβριο. Έτσι τη Δευτέρα 30 Οκτ 1972 συμμετείχαν σε αυτόν 79 δρομείς, 22 Έλληνες και 57 Φιλανδοί. Νικητής αναδείχθηκε ο Γιάννης Βιρβίλης της ΑΕΚ με 2ω26:26.

Διατηρήθηκε όμως και ο θεσμός του μαραθωνίου της Ολυμπιακής ημέρας, της 6ης Απριλίου με έμφαση στους elite δρομείς.

Έτσι από το 1972 ως το 1980 διεξάγονται δύο διεθνείς μαραθώνιοι στην κλασσική διαδρομή: ένας τον Απρίλιο στο πλαίσιο της ολυμπιακής ημέρας και ένας τον Οκτώβριο, ο “λαϊκός” με άλλα λόγια ο προπομπός του ΚΜΑ “Γρ Λαμπράκης”  σήμερα.

Στον αγώνα του Σαββάτου 19 Οκτ 1974 έγιναν για πρώτη φορά δεκτές στον αγώνα γυναίκες δρομείς. Ταχύτερη Ελληνίδα ήταν η Ζωζώ Χριστοδούλου της  Φιλοθέης (5ω01:20).

Όπως είδαμε, η αναταραχή στα Βαλκάνια αλλά κυρίως ο  Β΄ παγκόσμιος πόλεμος ήταν ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο για  πολλά χρόνια για  την καθιέρωση  ενός διεθνούς αγώνα μαραθωνίου στην κλασσική διαδρομή. Πριν αυτόν τον μεγάλο πόλεμο, σε μια συνεδρίαση του 1938 τα μέλη του ΔΣ του ΣΕΓΑΣ (πρόεδρος Μιχαήλ Ρινόπουλος και γεν γραμμ.  Απόστολος Νικολαΐδης) συζήτησαν και αποφάσισαν τις λεπτομέρειες διεξαγωγής ενός τέτοιου αγώνα.  Αποφασίστηκε τότε,  να διεξάγεται “Διεθνής Αγών Μαραθωνίου εις την Κλασσικήν Διαδρομήν ανά παν δεύτερον έτος”, δηλαδή ανά διετία, με έτος έναρξης το 1939 και περίοδο από τα τέλη Μαΐου με αρχές Ιουνίου.

Σε απόσπασμα του κειμένου της απόφασης αυτής , διαβάζουμε: “Ο ΣΕΓΑΣ λαβών πλειστάκις αφορμήν να γνωρίσει τον ευγενή πόθον όλων των διακεκριμένων διεθνών Μαραθωνοδρόμων, όπως αξιωθώσι, έστω και άπαξ κατά τη διάρκεια του αγωνιστικού των βίου να διαγωνισθώσι εις αυτήν ταύτην την κλασσικήν διαδρομήν από Μαραθώνος εις Αθήνας, την καθαγιασθείσαν δια του γνωστού υπερανθρώπου κατορθώματος και υψηλής αυτοθυσίας του αγγελιαφόρου της ιστορικής εν Μαραθώνι νίκης, απεφάσισε να παρέχει αυτούς τακτικώς εν των μέλλοντι την προς τούτον ευκαιρίαν δια της οργανώσεως διεθνούς αγώνος… Δια τους Ελληνες δρομείς ο αγών θα θεωρήται και ως εθνικόν πρωτάθλημα του Μαραθωνίου δια το έτος της τελέσεως…”.

Δρομολογήθηκαν οι διαδικασίες υλοποίησης της απόφασης. Εκδόθηκε καλλιτεχνικό φυλλάδιο, στάλθηκαν προσκλήσεις και προκηρύξεις προς τις ξένες ομοσπονδίες, παραγγέλθηκαν τα μετάλλια στην Ελβετία και τα έπαθλα-κύπελλα στη Γερμανία. Τα κύπελλα ήταν αντίγραφα αρχαίας αθηναϊκής υδρίας με παραστάσεις δρομέων.  Σύμφωνα με τα σχέδια στις πλευρές των ασημένιων κυπέλλων θα υπήρχαν χαράξεις από χρυσό και σμάλτο των αρχαίων παραστάσεων.

Εκδήλωσαν ενδιαφέρον περί της συμμετοχής τους δρομείς από βαλκανικά κράτη και άλλες επτά χώρες, όπως η Αγγλία, η Σουηδία αλλά και το Περού.
Όμως η κήρυξη του Πολέμου, ματαίωσε κάθε περαιτέρω εξέλιξη.

Η απόφαση και οι διαδικασίες ξεχάστηκαν ως το 1955. Τότε η εθνική ομοσπονδία της Φινλανδίας με επιστολή της πρότεινε τη διεξαγωγή ενός αγώνα στην κλασσική διαδρομή. Τότε ο  ΣΕΓΑΣ (πρόεδρος Απόστολος Νικολαΐδης και γεν γραμμ. Δημήτρης Ξηρουχάκης) αποδέχτηκε την πρόταση και ενεργοποίησε την απόφαση του 1938 περί της διεξαγωγής διεθνούς μαραθωνίου. Εισήχθησαν δύο σημαντικές τροποποιήσεις, η 1η ως περίοδος διεξαγωγής ορίστηκε ο Οκτώβριος και η 2η έγινε απεμπλοκή από το πανελλήνιο πρωτάθλημα. Βρέθηκαν σε αποθήκη τα μετάλλια Ελβετικής κατασκευής και αποδόθηκαν στους νικητές του 1ου αγώνα στις 2 Οκτ 1955. Δεν διασώθηκαν τα κύπελλα Γερμανικής κατασκευής. Παρέμειναν στο τελωνείο προς παραλαβή αλλά καταστράφηκαν κατά τους βομβαρδισμούς του Πειραιά. Ο 2ος αγώνας έγινε στις 6 Οκτωβρίου 1957 και ο 3ος στις 26 Οκτωβρίου 1959.

ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ : 1955 έως και 1965  (6 ΑΓΩΝΕΣ)

Σχεδόν άγνωστη, ως σήμερα, παραμένει η συμβολή ενός πρωταγωνιστή των προηγουμένων δεκαετιών, στη διοργάνωση του Διεθνή Μαραθωνίου της Αθήνας, του Στέλιου Κυριακίδη.

Το 1955, ο ΣΕΓΑΣ προσκαλεί τον παλαιό Αμερικανό πρωταθλητή και αργότερα το πιο φημισμένο Αμερικανό προπονητή στίβου της πολύ μεγάλης ομάδας του 1968, Payton Jordan,  να έρθει στην Ελλάδα για να διδάξει τους καινούργιους Έλληνας προπονητές του στίβου .  Ο Jordan μένει στην Ελλάδα, για ένα διάστημα 2-3 μηνών. Ο Κυριακίδης είναι ο συνδετικός κρίκος και οι δυο τους γίνονται πολύ στενοί φίλοι, σε μια φιλία που κράτησε μέχρι τον θάνατο του Κυριακίδη. Ο Κυριακίδης σαν βοηθός και μεταφραστής είναι δίπλα στον Jordan κάθε μέρα και τον βοηθά. Ο Jordan μιλά για τον φίλο του στο ντοκιμαντέρ του NBC το 2004, με πολύ δυνατά λόγια. (2004 NBC documentary “Stylianos Kyriakides, the journey of a warrior”,  βραβευμένο με EMMY την ίδια χρονιά).

Το Σεπτέμβριο του 1955, η εφημερίδα ΒΡΑΔΥΝΗ ανακοινώνει ότι θα αρχίσει την οργάνωση αγώνων μεγάλων αποστάσεων για να βγουν καινούργιοι μαραθωνοδρόμοι για τους Ολυμπιακούς της Μελβούρνης το 1956. Η εφημερίδα μάλιστα λέει ότι ο Κυριακίδης θα τους συμβουλεύει μέσω της εφημερίδας  με εβδομαδιαία συμβουλευτικά άρθρα.

Από το 1955 έως και το 1980 αναλαμβάνει και είναι το βασικό μέλος της   οργάνωσης   του «διεθνή μαραθώνιου της Αθήνας». Σχεδόν μόνος του μετρά την διαδρομή με τα πόδια, ποδήλατο και αργότερα αυτοκίνητο,  χρησιμοποιώντας μια ρόδα της ΔΕΗ που μετρούν τα καλώδια. Αυτό έπαιρνε δυο  μέρες. Οι λεπτομερείς χειρόγραφες σημειώσεις του για την οργάνωση είναι πολύ ενδιαφέρουσες για μελέτη.

Από αυτόν τον μαραθώνιο πέρασαν τα περισσότερα  μεγάλα ονόματα της εποχής, στην πρόσκληση και στην επιλογή πολλών εκ των οποίων μεγάλη ήταν η συμβολή του Κυριακίδη.

Ο πρώτος διεθνής μαραθώνιος αγώνας διεξήχθη στις 2 Οκτωβρίου 1955 υπό καταρρακτώδη βροχή. Συνδυάστηκε με αγώνες στίβου εφήβων Ελλάδας-Γιουγκοσλαβίας εντός Παναθηναϊκού Σταδίου μετά τον τερματισμό των μαραθωνοδρόμων. Αφέτης ήταν ο Στέλιος Κυριακίδης. Αγωνίστηκαν 21 δρομείς: 12 Έλληνες, 4 Αιγύπτιοι, 2 Γιουγκοσλάβοι, ένας Ιταλός, ένας Γερμανός και ένας Φιλανδός. Ο Veiko Karvonen σπουδαίος δρομέας της δεκαετίας με πολλές διακρίσεις νίκησε με επίδοση 2ω27:30. Δεύτερος και τρίτος τερμάτισαν χέρι-χέρι οι Αιγύπτιοι Mohamed Abdoulkerim και Ali Hament με επιδόσεις 2ω39:02 και 2ω39:04. Ταχύτερος Έλληνας αναδείχθηκε ο Δημήτρης Δερβένης του ΕΓΣ. Τερμάτισε 9ος με 2ω57:11. Ακολούθησε 10ος ο Κύπριος Μελής Χαραλάμπους του ΓΣΟ με 3ω00:10.

Αξίζει να δούμε πως καταγράφεται  αυτός ο αγώνας στις εφημερίδες της εποχής για να καταλάβουμε για τι πράγμα μιλάμε!
«Ένας από τους πιο μεγάλους δρομείς που γνώρισε ο κόσμος, ο Φινλανδός Βεϊκο Καρβόνεν, κέρδισε τον πρώτο διεθνή Μαραθώνιο δρόμο των Αθηνών…. Η προχθεσινή του νίκη στας Αθήνας με ένα θαυμάσιο ρεκόρ ήρθε να επιβεβαιώσει τη μεγάλη του αξία. Στα δύο τελευταία χρόνια  κέρδισε: το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα στη Βέρνη, τον διεθνή Μαραθώνιο της Βοστώνης, τον διεθνή Μαραθώνιο του Τόκιο και τον Μαραθώνιο των Σκανδιναβικών κρατών.

Ο Βεϊκο Καρβόνεν λάμπρυνε με την συμμετοχή του, τον πρώτο Μαραθώνιο των Αθηνών που ωργάνωσε με μεγάλη επιτυχία ο Σ.Ε.Γ.Α.Σ.

Ο Μαραθώνιος μας που θα διεξάγεται κάθε δύο χρόνια, παίρνει έτσι σημασία και προκαλεί διεθνές ενδιαφέρον.

Ο Φινλανδός δρομεύς κυριάρχησε σε όλον τον αγώνα. Ετέθη από την αρχή επί κεφαλής και κράτησε τη θέσι αυτήν εώς το τέρμα, αφήνοντα ς ολοένα  μακρύτερα πίσω του, τους αντιπάλους του. Έτρεξε με το ίδιο δυναμικό στυλ σε όλη τη κούρσα, είτε ήταν ανήφορος, είτε ήταν κατήφορος, περνώντας συχνά μέσα από χειμάρρους που είχαν δημιουργηθή πάνω στη διαδρομή από τη βροχή. Δεν σταμάτησε πουθενά, δεν εδέχθη αναψυκτικά. Λοξοδρόμησε  μονάχα μερικές φορές  για να προσφέρη στη πρώτη γυναίκα που συναντούσε τα άνθη που του έδιναν οι θαυμαστές του. Δεν ήθελε να κρατήση τίποτα στα χέρια του. Όμως ποτέ δεν πέταξε τις δάφνες, τα γαρύφαλλα ή τις ντάλιες που του πρόσφεραν. Αναζητούσε έτσι καθώς έτρεχε –με 16 χιλιόμετρα μέση ταχύτητα την ώρα!- μια γυναίκα που περίμενε μες τη βροχή να δει τον νικητή του Μαραθωνίου. Ασφαλώς χάρισε απροσμέτρητη χαρά σε μερικές χωριατοπούλες. Θα το θυμούνται στη ζωή τους οι άσπιλλες αυτές, πως ο νικητής του Α΄ Μαραθωνίου των Αθηνών τους προσέφερε τα άνθη της μεγάλης  νίκης του.

Το χωριό του Μαραθώνος  γνώρισε μεγάλη δόξα τη Κυριακή. Με τον Παπά επικεφαλής όλοι οι κάτοικοι ήσαν στο πόδι  από πολύ πρωί. Τα σπίτια ήσαν σημαιοστολισμένα και πολλές κοπέλλες φορούσαν τις τοπικές στολές με φλουριά. Ο καιρός μονάχα δεν ήταν ευνοϊκός. Όλη τη μέρα έβρεχε. Μια ώρα πριν την εκκίνηση στήθηκε χορός στην κεντρική  πλατεία. Χάζευαν και οι ξένοι αθληταί.  Όπως έβρεχε η μουσική έπαιζε μέσα σε ένα λεωφορείο.

Εικοσί ένας δρομείς παρετάχθησαν για την εκκίνησι, Δώδεκα Ελληνες και εννέα ξένοι –τέσσερις Αιγύπτιοι, δύο Γιουγκοσλάβοι και ανά ένας Φινλανδός, Γερμανός και Ιταλός. Μία κοπέλλα έδωσε μία δάφνη στον κάθε άθλητή. Τη δάφνη αυτή την τοποθέτησαν στο Τύμβο του Μαραθώνος, στο 5^ο χιλιόμετρο της διαδρομής κατά το πέρασμά τους από εκεί. Στρατιωτικό απόσπασμα ήταν παρεταταμένο στο Τύμβο, και σάλπιζε ένας στρατιώτης, στη κορυφή του λόφου.

Η εκκίνησι δόθηκε στας 2.30μμ. Οι κάτοικοι του Μαραθώνος έρραιναν με άνθη τους δρομείς. Τους έρραινε  ο κόσμος και από τα μπαλκόνια των σπιτιών. Από όλα τα χωριά που πέρασανοι  αθληταί από το Μαραθώνα ως την Αθήνα, ο κόσμος περίμενε στο δρόμο, χειροκροτούσε και πετούσε άνθη. Οι απλοί αυτοί άνθρωποι βρήκαν την πιο κατάλληλη λεξι για να ενθαρρύνουν τους δρομείς: «Θάρρος» τους εφώναζαν.

Εκατοντάδες αυτοκίνητα, μοτοσυκλέτες και ποδήλατα ακολουθούσαν τους δρομείς, οι χωροφύλακες όμως με μοτοσυκλέτες κράτησαν τη τάξι με θαυμαστή ψυχραιμία. Κάθε δέκα χιλιόμετρα υπήρχαν σταθμοί ανεφοδιασμού θαυμάσια ωργανωμένοι.

Μία κοπέλλα από αυτές που είχαν την ευτυχία να δεχθούν άνθη –όπως γράφω πιο πάνω-είπε: “Σίγουρα θα παντρευτώ εφέτος”.

Μία κυρία μέσα από ένα αυτοκίνητο απόρησε: “Καλέ, θα πάνε ως την Αθήνα με τα πόδια;”

Ένα κοριτσάκι είδε με διαφορετικό μάτι τα πράγματα: “Μπαμπά, γιατί δεν τρέχουν πιο γρήγορα;”

Απ΄την αρχή οι δρομείς χωρίστηκαν σε δύο ομίλους. Μπροστά οι Αιγύπτιοι, ο Ιταλός, ο Φινλανδός και μερικοί δικοί μας. Σιγά, σιγά οι δρομείς  άπλωναν στο μακρύ δρόμο, οι αποστάσεις μεταξύ τους μεγάλωναν. Στο 10^ο χιλιόμετρο πέρασαν μαζί πρώτοι οι τέσσερις Αιγύπτιοι και ο Καρβόνεν. Ακολουθούσε σε απόσταση ο δικός μας Μάνδαλος, ο Ιταλός μαζί με τον Γερμανό, ο Δερβένης, οι δύο Γιουγκοσλάβοι και οι άλλοι.

Στο 20^ο χιλιόμετρο ο Καρβόνεν απηλλάγη από τη συνοδεία και του τελευταίου Αιγυπτίου. Από κεί και πέρα τρέχοντας μονάχος σα θαυμαστή μηχανή μεγάλωνε συνεχώς την απόστασι από τους άλλους. Η βροχή δυνάμωσε, ο ρυθμός του Καρβόνεν δεν άλλαξε. Πέρασε από τους Αμπελόκηπους, τα Ηλύσια, πήρε τη λεωφόρο Κωνσταντίνου και τράβηξε για το Στάδιο. Πρίν γίνει 5 η ώρα, ο εκπληκτικός Καρβόνεν είχε μπη στο Στάδιο και τερμάτιζε. Μερικές εκατοντάδες θεατές μονάχα κάτω από την βροχή τον χειροκρότησαν. Η φανέλλα και το παντελονάκι τουείχαν κολύσει πάνω του από το νερό. Μετά τη νίκη του δεν δέχθηκε να τον σκεπάσουν με κουβέρτα, έμεινε για λίγη ώρα στο στίβο είδε μετά 12΄λεπτά να τερματίζουν οι 2 Αιγύπτιοι που έφθασαν στο Στάδιο, σε απόστασι τεσσάρων μέτρων  ο ένας από τον άλλον. Μετά ο Καρβόνεν πήγε στα αποδυτήρια. Την παραμονή της κούρσας κατέβηκε από το ξενοδοχείο του στο Κεφαλάρι ως την Αθήνα και γύρισε με τα πόδια : να γνωρίσητην πρωτεύουσα και να κάνη μια ελαφρά προπόνηση.

Είδα τον Ζάτοπεκ σε όλη του την ολυμπιακή κούρσα του Μαραθωνίουστο Ελσίνκι το 1952, ο Καρβόνεν προχθές μου φάνηκε ανώτερος. Αυτός είναι ο δρομεύς που θα κερδίση τον Ολυμπιακό Μαρταθώνιο στηΜελβούρνη.

Δ. ΚΑΠΛΑΝΟΓΛΟΥ , ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 4/10/1955»

http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=64&dc=4&db=10&da=1955

 «Ο πρώτος Έλλην δρομεύς τερμάτισε μόλις ένατος. Δερβένης 2.57.11. Ο Καρβόνεν σε δήλωση του προς το «ΕΜΠΡΟΣ». εξέφρασε την έκπληξιν του ότι η χώρα που επινόησε αυτό το αγώνισμα και που ανέδειξε  έναν Λούη και έναν Κυριακίδη, στερείται καλών δρομέων της αποστάσεως. Ο ίδιος είπε ότι πιστεύει το προσεχές έτος να διεκδικήση τον ολυμπιακόν κότινον εις την Μελβούρνη και να αναδειχθή νικητής.

ΕΜΠΡΟΣ, 8/10/1955»

http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=108&dc=8&db=10&da=1955

Μετά τον πετυχημένο αυτόν αγώνα ακολούθησαν άλλοι πέντε  αγώνες ανά διετία ως το 1967 σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό. (1957-1959-1961-1963 και 1965). Η συμμετοχή ήταν μάλλον φτωχή.
16 δρομείς το 1957, 19 το 1959, 28 το 1961, 30 το 1963, 31 το 1965.

Οι δρομείς που όμως συμμετέχουν σε αυτούς είναι πράγματι από τους καλύτερους της εποχής και μάλιστα στις καλύτερες τους περιόδους.
Ο  Veikko Karvonen το 1955, χρυσός πρωταθλητής Ευρώπης το 1954, ασημένιος το 1950, νικητής της Βοστώνης το 1954 και 2^ος τον 1953, θα βγει τελικά 3^ος και θα κατακτήσει το χάλκινο μετάλλιο το 1956 στους Ολυμπιακούς της Μελβούρνης.

Ο  Franjo Mihalic το 1957, νικητής της Βοστώνης το 1958, – ο μοναδικός ως σήμερα νικητής από ανατολική χώρα! στην ιστορία του Μαραθωνίου της Αθήνας-  ασημένιος Ολυμπιονίκης της Ολυμπιάδας του 1956.

Ο Φινλανδός Eino Oksanen , νικητής του Boston Marathon 3 φορές! (1959, 1961 και το 1962) που  μονομάχησε με τον Νεοζηλανδό Jeff Julian, (18^ος το  1960 στη Ρώμη και 29ος το 1964 στο Tokyo,  νικητής στη Fukuoka το 1964),   το 1959 με νικητή τον Φιλανδό με 2ω26:30 έναντι 2ω27:01.

O κάτοχος του WR ( 2:14.28, Marathon van Chiswick , June 15, 1963 (Polytechinc Marathon))  Leonard “Buddy” Edelen   που στις 19 Μαΐου 1963 στην Αθήνα νίκησε με 2ω23:06, με νέα επίδοση διαδρομής (καταρρίπτοντας την προηγούμενη που είχε πετύχει ο Abebe Bikila  με 2ω23:44 το 1961)και  o οποίος θα κερδίσει άλλον ένα μαραθώνιο  την ίδια χρονιά,  στις   13 Οκτωβρίου 1963  (Kosice SVK). (6^ος στο Τόκυο στην Ολυμπιάδα του 1964, 4^ος στην Fukyoka to 1962 με εθνικό ρεκόρ  2:18:57, έγινε ο πρώτος Αμερικανός που έτρεξε κάτω από 2:20 τον Μαραθώνιο. Ήταν επίσης ο πρώτος Αμερικάνος που έτρεξε κάτω από 30:00 τα 10χλμ).

Ο Ούγγρος Josef Suto  το 1965 με 2ω30:40., 5^ος στην Ολυμπιάδα του Τόκυο το 1964.

Και φυσικά ανάμεσα τους  ξεχωρίζει  ο νικητής  της 7ης  Μαΐου 1961, ο «ξυπόλητος πρίγκιπας», ο μεγάλος  Abebe Bikila,  δις χρυσός ολυμπιονίκης  (1960 και 1964) από την Αιθιοπία που  με 2 ώρες 23 λεπτά και 44 δευτερόλεπτα έκανε τότε και αυτός νέο ρεκόρ διαδρομής.

http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=64&dc=9&db=5&da=1961

Κοντά σε αυτούς,  τις κούρσες πλαισιώνουν κι άλλοι αξιόλογοι δρομείς της εποχής : ο Βέλγος Aurèle Vandendriessche, 2 φορές ασημένιος στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ( 1962 και 1966), 2 φορές νικητής της Βοστώνης (1963 και 1964) συμμετείχε σε 3 Ολυμπιάδες ( 1960, 1964 και 1968 ) με καλύτερη εμφάνιση αυτή του 1964 που κατέκτησε την 7^η θέση.

Οι Φιλανδοί Paavo Pystynen και Antti Viskari (νικητής της Βοστώνης το 1956),  οι Τούρκοι Ahmet Aytar  (Μεσογειακούς του 1951 )και Topskal, οι Αιγύπτιοι Abdelgani Abdel Fattah και Ahmed Abdel Kerimm, oi Βούλγαροι Nikola Simeonov, Ivaylo Sharankov,  ο γερμανός Jürgen Busch, και άλλοι.

http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=64&dc=21&db=5&da=1963

http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=64&dc=22&db=5&da=1965

Όλα αυτά τα χρόνια από το 1955, όπως είπαμε παραπάνω,  το πρωτάθλημα Ελλάδος στον Μαραθώνιο, διεξάγεται τον Απρίλιο ή τον Μάϊο, για να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στην αγωνιστική περίοδο και στην διεξαγωγή του Πανελληνίου Πρωταθλήματος. Το 1958 που το Πανελλήνιο γίνεται στη Δράμα στις 20 Ιουλίου την τελευταία ημέρα γίνεται εκεί και ο Μαραθώνιος! Από το επόμενο έτος ενσωματώνονται -μιας και εώς τότε ήταν εκτός βαθμολογίας – τα αγωνίσματα του μαραθωνίου και του δεκάθλου και παράλληλα εντάσσονται στο πρόγραμμα όπως είχε γίνει την προηγούμενη φορά. Έτσι το 1959 ο μαραθώνιος για το πρωτάθλημα γίνεται στις 27 Ιουλίου και το 1960 στις 22 Ιουλίου εν μέσω καύσωνα . Τα αποτελέσματα καταστροφικά: το 1959 τερματίζουν μόνο 7 και το 1960 μόνο 5!

Οι 2 τελευταίοι αυτοί αγώνες γίνονται στην κλασσική διαδρομή.

Οι αγώνες του Διεθνή Μαραθωνίου της Αθήνας, διεξάγονται κάθε Οκτώβριο ως το 1961.

Τότε ο ΣΕΓΑΣ , προβληματισμένος από τα γεγονότα των τελευταίων χρόνων, αποφασίζει  την μεταφορά της διεξαγωγής του αγώνα το Μάιο και ενσωμάτωση του πανελληνίου πρωταθλήματος σε αυτόν. Το 1961 (Κυριακή 7 Μαΐου) περισσότεροι από 30 χιλ θεατές εντός σταδίου αποθέωσαν τον Αbebe Bikila, τους νικητές και καταχειροκρότησαν όλους τους τερματίσαντες.  Τα οφέλη για το πρωτάθλημα Ελλάδας είναι άμεσα : Πρωταθλητής Ελλάδας ,με χρόνο για πρώτη φορά κάτω των 3 ωρών από το 1951, στέφεται ο Παναγιώτης Μπεθάνης (ΠΑΟ)  με 2:51:52.

ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ : 1967 έως και 1980 (Μαραθώνιος Ολυμπιακής ημέρας)

Λόγω του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν είχαν πραγματοποιηθεί ούτε το 1940 ούτε το 1944. Η πόλη του Λονδίνου είχε οριστεί να φιλοξενήσει τους Αγώνες  μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1948.

Το Νοέμβριο του 1946 όμως  η ΕΟΑ, με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την αναβίωση των Αγώνων στην Αθήνα το 1896, αποφάσισε την εισαγωγή εκδηλώσεων εορτασμού της επετείου. Ορίστηκε ως ημερομηνία η 6η Απριλίου κάθε χρονιάς εις ανάμνηση της ημέρας έναρξης των  Α΄ Ολυμπιακών αγώνων (25 Μαρτίου 1896)  με το ισχύον ημερολόγιο!  Πρόεδρος της αρμόδιας επιτροπής ανέλαβε ένας άνθρωπος του στίβου, ο Δημήτρης Ξηρουχάκης εκπρόσωπος του ΣΕΓΑΣ στην ολομέλεια. Ο πρώτος εορτασμός συνέβη το 1947 και ήταν λιτός. Η απόφαση της ΕΟΑ κοινοποιήθηκε στη ΔΟΕ/IOC.

Τον Ιανουάριο του 1948,  στην 42η Συνεδρίαση της ΔΟΕ στο St Moritz ( Ελβετία),   η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (IOC) ενέκρινε την ιδέα της Ολυμπιακής Ημέρας ώστε να προβάλλεται το Ολυμπιακό Πνεύμα,  αλλά  για να τιμήσει τη δημιουργία της ΔΟΕ στις 23 Ιουνίου 1894 στο Παρίσι, ένα είδος «γενεθλίων» του Ολυμπιακού Κινήματος , όρισε αυτή την 23 Ιουνίου ως Ολυμπιακή ημέρα.

Η Ολυμπιακή Ημέρα  τότε πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στις 23 Ιουνίου, με συνολικά 9 εθνικές Ολυμπιακές Επιτροπές (NOCs) που διοργάνωσαν  τελετές στις χώρες τους: Αυστρία, Βέλγιο, Καναδά, Μεγάλη Βρετανία, Ελλάδα, Πορτογαλία, Ελβετία, Ουρουγουάη και Βενεζουέλα. Αυτή η ημερομηνία καθιερώθηκε και ισχύει για όλες τις εθνικές OC. Η ΕΟΑ όμως διατήρησε ως ημερομηνία την 6η Απριλίου.

(Το 1987, σε μια προσπάθεια ενθάρρυνσης όλων των ΕΟΑ για τον εορτασμό και την γιορτή της Ολυμπιακής Ημέρας, η Επιτροπή Αθλητισμού για Όλους της ΔΟΕ ( IOC Sport for All Commission) ξεκίνησε την ιδέα του Olympic Day Run ,ένα  concept με στόχο την προώθηση της συμμετοχής στον αθλητισμό από άντρες, γυναίκες και παιδιά από όλες τις γωνιές του κόσμου  και σε  όλα τα κοινωνικά στρώματα, ανεξάρτητα από την αθλητική ικανότητα. Το πρώτο Olympic Day Run διεξήχθη  με αγώνες 10 χλμ., με 45 συμμετέχοντες NOCs. Το 2006, υπήρχαν 161 NOC που  συμμετείχαν. Η Ολυμπιακή Ημέρα διεξάγεται συνήθως κατά τη διάρκεια των 17-24 Ιουνίου από τις NOCs, με 1,5 χλμ, 5 χλμ. Και 10 χλμ.  κι άλλες Δραστηριότητες.) 

 Αξίζει να σημειωθεί για την Ολυμπιακή επιτροπή από το 1939 θεσπίζονται με Διάταγμα οι θέσεις Α΄ και Β΄ αντιπροέδρου, στις οποίες τοποθετούνται ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Παιδείας αντιστοίχως, ενώ η προεδρία ανατίθεται σε μέλος της βασιλικής οικογένειας.

 (Έτσι από το 1955 ως το 1964 πρόεδρος είναι ο Διάδοχος Κωνσταντίνος, ενώ το 1964-1968 η διάδοχος Ειρήνη, η δευτερότοκη κόρη και τριτότοκο τέκνο του Βασιλέως Παύλου και της Βασίλισσας Φρειδερίκης των Ελλήνων που στις 13 Δεκεμβρίου 1967 ακολούθησε στην εξορία τον αδελφό της Κωνσταντίνο Β΄, μετά το αποτυχημένο Αντικίνημα του εναντίον της Δικτατορίας.

 Το διάταγμα του 1939 επικυρώθηκε με το Ν.Δ. 1962/1949 που ίσχυσε ως το 1952. Στο διάστημα αυτό η σύνθεση της Ε.Ο.Α. άλλαξε πολλές φορές. Από το 1942 ως Α΄ αντιπρόεδροι υπηρέτησαν οι πρωθυπουργοί Εμμανουήλ Τσουδερός, Σοφοκλής Βενιζέλος, Γεώργιος Παπανδρέου, Νικόλαος Πλαστήρας, Πέτρος Βούλγαρης, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Θεμιστοκλής Σοφούλης, Παναγιώτης Πουλίτσας, Κωνσταντίνος Τσαλδάρης, Δημήτριος Μάξιμος, Αλέξανδρος Διομήδης, Ιωάννης Θεοτόκης, Δημήτριος Κιουσόπουλος.

Ως Β΄ αντιπρόεδροι υπηρέτησαν οι υπουργοί παιδείας: Ευάγγελος Σέκερης, Ιωάννης Δεμέστιχας, Χ. Σγουρίτσας, Περικλής Ράλλης, Δημήτριος Μπαλάνος, Γεώργιος Ν. Οικονόμου, Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος, Γεώργιος Αθανασιάδης – Νόβας, Αντώνιος Παπαδήμου, Γεώργιος Παπανδρέου, Δημήτριος Βουρδουμπάς, Κωνσταντίνος Τσάτσος, Νικόλαος Μπακόπουλος, Γεώργιος Μόδης, Ιωάννης Μιχαήλ, Μηνάς Πατρίκιος και Χαράλαμπος Φραγκίστας.

Με το νέο Σύνταγμα της Ελλάδας του 1952 ο Βασιλιάς, ο Πρωθυπουργός και τα μέλη της Κυβέρνησης δεν μπορούσαν να μετέχουν στη σύνθεση της Ε.Ο.Α. Μπορούσαν όμως να μετέχουν μέλη της βασιλικής οικογένειας, όπως ο διάδοχος. Επειδή ο διάδοχος Κωνσταντίνος ήταν σε παιδική ηλικία τη διοίκηση ασκούσαν ως προεδρεύοντες τα δύο παλαιότερα μέλη.)

Από το έτος αυτό ξεκίνησε νέα αρίθμηση των Διεθνών Μαραθωνίων της 6ης Απριλίου. Ο αγώνας στη νέα μορφή του έχει ενσωματωμένο , όπως είδαμε  και τον αγώνα του πανελλήνιου πρωταθλήματος.

Έτσι το 1967 ο ΣΕΓΑΣ πρότεινε στο πλαίσιο της ενίσχυσης του γοήτρου και των μηνυμάτων του ετήσιου εορτασμού  της Ολυμπιακής ημέρας, να ενταχθεί στο αγωνιστικό πρόγραμμά της ο διεθνής μαραθώνιος, που ήδη σημείωνε επιτυχία.

Φυσικά αυτό έγινε δεκτό από την ΕΟΕ. Αποτέλεσμα αυτού είναι  και  ο θεσμός  του Διεθνή Μαραθωνίου αναβαθμίστηκε σε ετήσιο δρομικό γεγονός και ως τέτοιο διατηρήθηκε μέχρι το έτος 1980.

Έτσι από αυτό το έτος εώς και το 1980 θα συναντήσουμε τον Διεθνή Μαραθώνιο της Αθήνας πάντοτε την 6^η Απριλίου.

Η αρχή γίνεται την Πέμπτη 6η Απριλίου 1967 με τον  αγώνα να γίνεται στην κλασσική διαδρομή επάνω στην οποία εξελίσσονταν εργασίες  βελτίωσης εν όψει του 9ου Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Στίβου  “Αθήνα 1969” (από 16 έως 21 Σεπ – στάδιο “Γ.Καραισκάκης”). Το σημείο εκκίνησης επανήλθε στην έξοδο του Μαραθώνα, στο γεφυράκι όπου διαμορφωνόταν λιτά  ο χώρος σε εφαρμογή της αρχιτεκτονικής ιδέας των Νταλίπη/Μπισλάνη/Πράπα. Επίσης κατασκευαζόταν ο κυκλικός δρόμος γύρω-γύρω από τον Τύμβο των πεσόντων  Αθηναίων ώστε να συμπληρωθούν τα 870μ που αποκόπηκαν με τη μεταφορά της εκκίνησης από την πλατεία στο ιστορικό σημείο της τριπλής παγκόσμιας “πρωτιάς” του 1896 (Πανελλήνιο πρωτάθλημα, προκριματικός και Ολυμπιακός μαραθώνιος).
( Έχουμε όμως πισωγύρισμα στο εθνικό πρωταθλητισμό και  στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα που θα διεξαχθεί πάλι στις 6 Ιουνίου στην ίδια διαδρομή.)

http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=64&dc=7&db=4&da=1967

Σε αυτόν τον αγώνα του 1967, συμμετέχουν 40 δρομείς από 12 κράτη. Νικητής ο Γερμανός Jurgen Busch, ο πρώτος γερμανός που έτρεξε τον Μαραθώνιο κάτω από 2.15 και κάτω από 2.14, 15^ος στην Ολυμπιάδα του 1968 και 4^ος στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα το 1969) με νέα επίδοση στη διαδρομή, 2ω20:40 μπροστά από τον Ούγγρο Gyula Toth, 2ος σε 2ω22:15 (χάλκινο στο Ευρωπαϊκό του 1966) και τον Τσέχο Pavel Kantorek, 3ος σε 2ω23:17 (νικητής σε 5 μαραθωνίους ως τότε , ανάμεσα τους και η Fukuoka to 1961, παρών σε 3 Ολυμπιάδες). Κοντά σε αυτούς(  15^ος) ο Δημήτρης Βούρος,  πέτυχε νέα επίδοση διαδρομής: 2ω38:22.

 Το 1968 έχουμε Μαραθώνιο Ολυμπιακής Ημέρας και ταυτόχρονα  Πανελλήνιο Πρωτάθλημα και πάλι αλλά  με τη συμμετοχή και δύο Ιταλών που έρχονται  για να γνωρίσουν τη διαδρομή ενόψει των πανευρωπαϊκών του 1969, έχουμε έναν αγώνα που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί Διεθνής πριν την καθιέρωση της ετήσιας διοργάνωσης από τον επόμενο χρόνο.  Νικητής αναδείχθηκε ο Ιταλός Πάολο Ακαπούτο με 2:27.10, ενώ ο άλλος Ιταλός Φραντσέσκο Αμάντε τερμάτισε τρίτος με 2:32.12. Ο Έλληνας πρωταθλητής Δημήτρης Βούρος εντυπωσιάζει για άλλη μια φορά και  τερματίζει δεύτερος με νέο πανελλήνιο ρεκόρ (και ρεκόρ κλασικής διαδρομής), 2:29:09 το οποίο κατείχε από το 1946 ο Στέλιος Κυριακίδης.

Την Κυριακή 6η Απριλίου 1969, ο αγώνας με χαρακτηριστικά “test event” για το 9ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα  “Αθήνα 1969” συγκέντρωσε τους κορυφαίους μαραθωνοδρόμους της εποχής, ένα field που ζηλεύουν οι οργανωτές των σύγχρονων μεγάλων μαραθωνίων!!!
Συμμετέχουν 51  δρομείς από 10 κράτη.

Ο αγώνας  αυτός ίσως ήταν με διαφορά ο καλύτερος που έχει γίνει στην κλασσική διαδρομή!

Αγωνίστηκαν οι πρώτοι πέντε των Ολυμπιακών αγώνων της περσινής χρονιάς!

Ο Αιθίοπας Mamo Wolde, ολυμπιονίκης των ΟΑ “Μέξικο 1968”, ο Ιάπωνας Kenji Kimihara, ( 2^ος, ασημένιο μετάλλιο στην Ολυμπιάδα!)   ο Ούγγρος Gyula Toth, ο Νεοζηλανδός Mike Ryan(3^ος  χάλκινο μετάλλιο στην Ολυμπιάδα), ο Τούρκος Ismail Akcay, (4^ος στην Ολυμπιάδα!)  ο Βρετανός Bill Adcocks,  (5^ος στην Ολυμπιάδα)  κ.α.

 

Νίκησε ο Bill Adcocks με 2ω11:07, νέα επίδοση διαδρομής. Αυτή άντεξε 35 ολόκληρα χρόνια!!! Καταρρίφθηκε στους Ολυμπιακούς του 2004 κι αυτό για μόνο για 12 δευτερόλεπτα!

Για αυτή του την επιτυχία έχει γράψει και ένα βιβλίο  “The Road to Athens”  και ήταν προσκεκλημένος να δώσει την εκκίνηση στον Κλασσικό Μαραθώνιο της Αθήνας το 2002.

Νέα εθνική επίδοση κατέγραψε  και ο Δημήτρης Βούρος με 2ω23:33 (9ος γενικής). Τεράστιο πλήθος θεατών στο στάδιο καταχειροκρότησε όλους τους τερματίζοντες (51 δρομείς).

http://www.avarchive.gr/portal/digitalview.jsp?get_ac_id=3276&thid=12552

Να σημειώσουμε  ότι αυτή την εποχή το WR είναι 2: 09:36 του Αυστραλού  Derek Clayton (3/9/1967, Fukuoka Marathon)   και στις 30 Μαΐου 1969 ο ίδιος θα κάνει και το  2:08:33 (Antwerp, Belgium) που όμως διαπιστώνεται ότι είναι σε μικρότερη διαδρομή για να έρθει ο Ron Hill (23/7/1970) μετά την  συμμετοχή του στην Αθήνα να κάνει 2:09:28 (Edinburgh, Scotland). Με αυτά τα δεδομένα , θα έλεγε κανείς ότι η διαδρομή της Αθήνας ήταν και γρήγορη διαδρομή!

Ο αντιπρόεδρος του ΣΕΓΑΣ Νικόλαος Παπαρέσκος είχε γράψει τότε στο περιοδικό του ΣΕΓΑΣ (τεύχος Μαρτίου – Απριλίου – Μαΐου 1969):

“…Η ηλιόλουστη και άνυδρη ημέρα, η γεμάτη χρώματα και ευωδιές, με το ανοιξιάτικο βοριαδάκι της, με όλα τα χρώματα του κυανού στον Ευβοϊκό, και όλα του πρασίνου στα κράσπεδα του δρόμου, προδίκαζαν από το πρωί την αλησμόνητη συνέχεια.

 Για πρώτη φορά τέτοια συμμετοχή – 51 δρομείς από 10 έθνη. Για πρώτη φορά τέτοια επιμέλεια οργανώσεως, τόσο φιλότιμο κρίσεως, τόσος συντονισμός υπηρεσιών. Για πρώτη φορά τέτοια διαμερισμάτωσις της διαδρομής, τέτοιος χιλιομετρικός έλεγχος, τόσοι σταθμοί και ποικιλία αναψυκτικών. Για πρώτη φορά ο τροχός παραμέρισε στον πεζό και έδωσε πρωτοπορία στο πέρασμα του διαγγελέως του μεγάλου και ιστορικού για την ανθρωπότητα μηνύματος. Για πρώτη φορά τέτοια παλλαϊκή συμμετοχή, τόσα σχολεία τόση σημαία από όλες τις κοινότητες. Ως και οι Αμερικανικές Μονάδες ντύθηκαν στα γιορτινά τους και ύψωσαν τις πολυάστερες σημαίες των εις ανάμνησιν της νίκης κατά του βαρβαρισμού και της θυσίας του πολεμιστού ταχυδρόμου.

 Και τώρα η τεχνική πλευρά: Για πρώτη φορά τέτοια φρενήρης κούρσα, τέτοιος συναγωνισμός ποιος θα πάει το άγγελμα πρώτος. Η συμμετοχή των 5 Ολυμπιονικών του Μεξικού προδίκαζε τον συναγωνισμό, τέτοια όμως ποιότητα αγωνιστικής ήτο δύσκολο να φανταστεί κανείς.

 Όταν ο ντυμένος κατάμαυρα Νεοζηλανδός Ryan, τρίτος Ολυμπιονίκης του Μεξικού περνούσε τα 5000 μ σε 15.21 αφήνοντας πίσω του ένα σκληρό συγκρότημα με επικεφαλής τον Adcoks, Kimihara, Wolde, Aksay και άλλους 5 σε 15.44 ήταν φανερό ότι ο μαραθώνιος αυτός θα περάσει με τους χρόνους του στην ιστορία. Οι μικρές γνωστές συντροφιές που η ψυχολογία του αγωνίσματος συνθέτει αναλόγως των δυνατοτήτων των αθλητών ακολουθούσε διαδοχικά σε προοδευτικώς αυξανόμενους χρόνους για να φτάσομε στον τελευταίο που πέρασε τα 5000 μ σε 22.14. Επτά δηλαδή ολόκληρα λεπτά και 1500 μ πίσω από τον πρώτο στα πρώτα 5000 μ. με τον ίδιο φρενήρη ρυθμό και με ελάχιστες ανακατατάξεις, με τον Νεοζηλανδό να προσπαθεί πάντα να διατηρήσει τον εξουθενωτικό του ρυθμό, φθάσαμε στα 20.000 μ, όπου πια αναγκάζεται να παραδώσει τα πρωτεία στους μετέπειτα νικητές του, αφού πρώτα έκανε ότι ήταν δυνατό για να είναι αυτός ο μέγας νικητής και αφού προσέφερε τη μεγάλη υπηρεσία του βηματοδότου στον τρομερό ρυθμό της διαδρομής. Σε 1 ώρα 02 λεπτά πέρασαν τα 20 χιλιόμετρα χρόνο που δεν άφηνε πλέον αμφιβολία ότι και η μάχη ως και οι τελικοί χρόνοι θα είναι μεγάλοι.

 Εν τω μεταξύ δυο μεγάλες μορφές ξεχωρίζουν: ο Ιάπων Κιμιχάρα και ο Άγγλος Adcoks, 2ος και 5ος στο Μεξικό αντιστοίχως. Μερικοί Ιάπωνες της Ελλάδος και άλλοι που είχαν συνοδεύσει τον συμπαθητικό και μαχητή συμπατριώτη τους εδώ, αραδιασμένοι στη διαδρομή έστηναν κάθε τόσο έναν σταθμό ενθαρρύνσεως με τις χαρακτηριστικές φωνές και τις σημαίες τους. Με αυτήν την ενθάρρυνσιν ο Κιμιχάρα έκανε την μεγάλη προσπάθεια μεταξύ 25 και 30 χιλιομέτρου για να ξεφύγει από τον άγγλο. Ήταν ένα δυνατό, πολύ δυνατό ντεμαράζ, στο οποίον ο Άγγλος – ο οποίος από την αρχήν είχε εντυπωσιάσει με το χαλαρό, το αρμονικό, το τέλειο τρέξιμο του και το ασφαλές ύφος του – αντεπεξέρχεται με άνεση. Και αρχίζει πια ένας αγών στήθος με στήθος επί πέντε χιλιόμετρα, μεταξύ 30 και 35 χιλιομέτρου που θα μείνει αλησμόνητος και που τον έχασαν όσοι ασχολούνται με την αθλητική ψυχολογία και δεν τον είδαν. Ο Ιάπων με αποτυπωμένη στο πρόσωπο του την φιλοτιμία, την αποφασιστικότητα και το πείσμα της φυλής του και ο Άγγλος με το απέραντο αίσθημα της ασφαλείας, το οικονομικό τρέξιμο, τον αυτοέλεγχο και την ανεξάντλητη καρδιοπνευμονική λειτουργία.

 Αλησμόνητα στάθηκαν τα λεπτά που πετούσαν στη νίκη τρέχοντας. Επί 5 χιλιόμετρα κοντά – κοντά οι δύο τους. Είχαν συμπλέξει τα γρήγορα βήματα τους και τις ρυθμικές αναπνοές τους με έναν τέτοιο ρυθμικό τρόπο που θαρρούσες πως βρισκόσουν μπροστά σε μια δίδυμη μηχανή, μια και μόνη και αδιαίρετη. Τα βλέμματα τους , ο ιδρώς τους, το ύφος της συνέπειας και αυτό το ασύλληπτο σε ομορφιά, ρυθμός αρμονία και χάρη τρέξιμο τους είχαν τόσο πολύ συντονιστεί ώστε όταν ο Άγγλος στο 35ο χλιόμετρο ξέφυγε πετώντας για το τέρμα διέλυε και αποσυνέθετε το ζεύγος αυτό των δυνάμεων που είχε δημιουργήσει την αλησμόνητη αρμονική ενότητα, μας έκανε να φανταζόμεθα ότι επανερχόμεθα από έναν άλλο μεγαλειώδη κόσμο. Σπανίως ο αθλητισμός βρήκε πιστότερη έκφραση και πιο μεγαλοπρεπή ερμηνεία από τις στιγμές εκείνες.

 Εν τω μεταξύ ο Άγγλος συνεπής στην αρχή ότι οι δικοί του χάνουν όλες τις μάχες και κερδίζουν την τελευταία, προχωρεί ακάθεκτος στο τέρμα, έχει διατρέξει τα 10 χιλιόμετρα μεταξύ 30 και 40 σε 30 λεπτά και το ένα πεντάρι σε 14:58.

Μπαίνει στο στάδιο ενώ όλοι εφαίνοντο ανέτοιμοι να τον υποδεχθούν και έκπληκτοι δια την πρόωρη εμφάνησι του, διαρέχει την μέχρι του νήματος διαδρομή ελαφρά, άνετα, ξεκούραστα και το κόπτει σε 2ωρ 11:07.8. Τον ακολουθεί ο γενναίος Ιάπων σε 2ωρ13:25.8, ο Τούρκος Ακτσάι, όσο ποτέ δυνατός σε 2ωρ15:07.3, ο Αιθίοψ Μάμο Βόλντε σε 2ωρ15:17.2, ο άλλος Τούρκος Ακτάς σε 2ωρ 16:43.4 με έκτο τον Ντεμίσιε Βόλντε με 2ωρ 19:27.0, ενώ ακολουθούν 32 ακόμη δρομείς εις την μεγάλη πλειοψηφίαν με νέα ατομικά – και εθνικά αν υπάρχουν – ρεκόρ.

 Από τους Έλληνες ο Βούρος έτρεξε με θαυμαστή ψυχολογική αυτονομία μακρυά από γκρουπ και επηρεασμούς, άριστα δε όπως απεδείχθη, προετοιμασμένος τερμάτισε 9ος με τον εξαίρετο χρόνο 2ωρ 23:33.8 που είναι και το ανεπίσημο εθνικό μας ρεκόρ – εις ό μέτρον οι κανονισμοί επιτρέπουν την ύπαρξιν του. Αξιόλογος η εμφάνισις και των άλλων Ελλήνων δρομέων, Μουζοπούλου 2ωρ 39:04.8. Φακιολά 2ωρ 37:41.0, Αυλακιώτη 2ωρ 39:06, Μοσχονά 2ωρ 42:10.8, Χόρτη 2ωρ 57:30.0 και Μπεθάνη 2ωρ 58:34.0, που σημαίνει 7 Έλληνες αθληταί κάτω των 3 ωρών – του ευτελούς αυτού φράγματος των Ελληνικών μαραθωνίων. Όλες αυτές οι επιδόσεις των 7 αθλητών είναι νέες ατομικές.

Τερμάτισαν ακόμα άλλοι 8 έλληνες αθλητές μέσα στους ξένους με χρόνους άνω των 3 ωρών, καλιτέρους όμως ως τώρα ατομικούς και ενθαρρύνοντας έτσι τους δημιουργούς των για μια νέα μελλοντική προσπάθεια.

 Θα μπορούσε κανείς πολλά να γράψει για τον “αλησμόνητον μαραθώνιον”. Για όσους αρέσκονται στην μελέτη ακριβεστέρων χρονικών στοιχείων της διαδρομής παραθέτομεν πίνακα με τα ονόματα, την εθνικότητα, των εκκινησάντων, τους ενδιάμεσους χρόνους και την τάξιν αφίξεως όσων φυσικά αφίχθησαν.

Και κλείομεν επισημαίνοντας ως χαρακτηριστικά της διαδρομής την μεγάλη συμμετοχή, την ποιότητα των επιδόσεων, την άριστη διοργάνωση, τον ακριβή συντονισμό ενεργειών, την ευρεία λαϊκή και κοινοτική συμμετοχή, τον ελεύθερο από κυκλοφορία δρόμο, τις εξαιρετικές καιρικές συνθήκες, το υψηλότατο επίπεδο των πρώτων νικητών, την λαμπρή ομαδική εμφάνιση των Τούρκων (3ος, 5ος, 8ος και 12ος , όλοι κάτω από 2ωρ 27 λεπτά) και μια ανεπανάληπτη εικόνα από το απέριττο και αρμονικό στυλ του νικητή που θύμιζε δρομέα ημιαντοχής σε κούρσα περιπάτου”.

Ο Μαραθώνιος των Πανευρωπαϊκών του 1969

Πολύ σημαντικές διοργανώσεις στην Αθήνα υπήρξαν τα Ευρωπαϊκά πρωταθλήματα στίβου 1969 και 1982. Το πρώτο έγινε στο στάδιο Καραϊσκάκη και το δεύτερο στο ΟΑΚΑ, αλλά ο Μαραθώνιος ολοκληρώθηκε στο Παναθηναϊκό Στάδιο.

Το 1969 ο αγώνας ήταν μόνο ανδρών, με συμμετοχή πολύ σπουδαίων ονομάτων, όπως ο τότε κάτοχος του ρεκόρ διαδρομής 2:11:07 Βρετανός Bill Adcocks , ο οποίος όμως εγκατέλειψε.  Μετά από συναρπαστικό αγώνα επικράτησε στο τέλος  ο Βρετανός Ron Hill με 2:16:47.

Στις 16 Σεπτεμβρίου 1969  στο νέο στάδιο «Γεώργιος Καραϊσκάκης»  διεξάγεται το 9ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου και η Eurovision πραγματοποιεί  την πρώτη ζωντανή μετάδοση από την Ελλάδα, μεταδίδοντας τους αγώνες. Το Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα στίβου του 1969 παρείχε και τα τεχνικά μέσα που είχε ανάγκη η ελληνική τηλεόραση. Για την κάλυψη των αγώνων αποκτήθηκαν από τον ΣΕΓΑΣ αυτοκίνητα εξωτερικών μεταδόσεων και video 2 ιντσών, τα οποία παραδόθηκαν μετά τους αγώνες στο ΕΙΡ.

Για πρώτη φορά Έλληνες τεχνικοί και τηλεοπτικά συνεργεία, μαζί με την παρουσία έμπειρων ξένων τεχνικών, έστελναν «ζωντανή εικόνα» στην Ευρώπη. Οι Πανευρωπαϊκοί Αγώνες μεταδόθηκαν από το κανάλι 11 του ΕΙΡ, και από το κανάλι 5 των Ενόπλων Δυνάμεων (ΥΕΝΕΔ) και οι Έλληνες τηλεθεατές απολάμβαναν το πρωτόγνωρο θέαμα της απευθείας παρακολούθησης των αγώνων. Ρεκόρ τηλεθέασης σημειώθηκε το απόγευμα του Σαββάτου, στις 20 Σεπτεμβρίου 1969, όταν στο κατάμεστο φαληρικό στάδιο, ο Χρήστος Παπανικολάου αγωνιζόταν για το χρυσό μετάλλιο του άλματος επί κοντώ, γεγονός που κατάφερε ο μεγάλος του αντίπαλος Ανατολικογερμανός Βόλφανγκ Νόρτβιγκ. Το μεγάλο αθλητικό γεγονός του 9ου Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Στίβου σχολίαζε από την τηλεόραση του ΕΙΡ ο Γιάννης Διακογιάννης και η περιγραφή των αγώνων γινόταν από τον ίδιο μαζί με τον Νίκο Γεωργόπουλο. Τους επόμενους μήνες θα ακολουθούσε η αναμετάδοση κι άλλων σημαντικών αθλητικών γεγονότων.

Το Αρχείο της ΕΡΤ αποκατέστησε, ψηφιοποίησε και παρουσιάζει το σπάνιο τεκμήριο του 1969 με πλάνα από τη διεξαγωγή του 9ου Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Στίβου, όπως τα κατέγραψε το συνεργείο της Τηλεόρασης των Ενόπλων Δυνάμεων:

https://www.ert.gr/arxeio-afierwmata/9o-eyropaiko-protathlima-stivoy-1969/

 Περιέχονται, τέλος, στιγμιότυπα από τον αγώνα μαραθωνίου δρόμου, επί της κλασικής διαδρομής, με τον οποίο έληξε το 9ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Αθλητισμού. Πλάνα του Βέλγου μαραθωνοδρόμου  Ρέηλαντς ο οποίος διέρχεται τη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας και του Βρετανού μαραθωνοδρόμου Ρον Χίλλ που τερματίζει πρώτος στο στάδιο ενώ δεύτερος τερματίζει ο Ρέηλαντς.

Νικητής ο Ron Hill (GBR) με 2:16:47.8, 2^ος ο Gaston Roelants (BEL) με 2:17:22.2h και 3^ος ο Jim Alder (GBR) με 2:19:05.8, 4^ος ο Jürgen Busch (GDR) 2:19:34.4h.

 

EUROPEAN ATHLETICS 1969 ATHENS MARATHON RON HILL

Ο Ρον Χιλ έχει επισκεφτεί πολλές φορές τον κλασσικό Μαραθώνιο . Μάλιστα επέστρεψε στην Αθήνα το 2016, σε ηλικία 78 ετών όπου και δώρισε αυτό το τρόπαιο του από το 1969 στο Μουσείο μαραθωνίου και έλαβε και μέρος στα 5χλμ!!!

Στην συνέχεια το 1970  είχαν προσκληθεί 4 Τούρκοι δρομείς ενώ στον αγώνα του 1971 μετείχαν 62 αθλητές (33 Έλληνες) και τερμάτισαν 48 (24 Έλληνες)

Mihály Iglói

Όμως στις αρχές του  1970,  έχουμε ένα ακόμη γεγονός που θα δώσει μια νέα πνοή στις αποστάσεις  στη χώρα μας. Ο  Mihaly Igloi (1908-1998)ένας από  τους κορυφαίους προπονητές της  παγκοσμίου αθλητικής ιστορίας, προσλαμβάνεται  ως προπονητής της ελληνικής εθνικής ομάδας.

Γεννήθηκε το 1908. Υπήρξε αξιόλογος δρομέας στη δεκαετία του 1930.
Κατέκτησε  αρκετούς εθνικούς τίτλους Ουγγαρίας και αγωνίστηκε στους Ολυμπιακούς του 1936  στα 1,500. Ήταν μέλος της ουγγρικής ομάδας που έκανε στα 4×1,500 WR με 15:54 το 1939. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του, ο Igloi πέρασε από τη Γερμανία, τη Φινλανδία και τη Σουηδία, μελετώντας τις διαφορετικές μεθόδους προπόνησης που αναπτύσσονταν από τους πρωτοπόρους της εποχής.

Μετά τον Β΄Παγκόσμιο πόλεμο, μετά από μια περίοδο στη Σιβηρία, ο Igloi έγινε καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης. Την ίδια εποχή γίνεται προπονητής του Honved Budapest, του αθλητικού συλλόγου του Ουγγρικού Στρατού το 1950. Δύο χρόνια αργότερα διορίστηκε στο προπονητικό προσωπικό της Εθνικής Ουγγαρίας. Η επιτυχία του είναι άμεση.

Το 1955 οι τρεις αθλητές του, ο Sandor Iharos, ο Laszlo Tabori και ο Istvan Rozsavolgyi, πέτυχαν εννέα WRs.  Πιο πετυχημένος από όλους ήταν ο Iharos με πέντε WRs. Αναμφίβολα αυτή η σειρά WR από τους Ούγγρους  θεωρείται το μεγαλύτερο εθνικό επίτευγμα στην ιστορία των μεσαίων αποστάσεων. Και όλα έγιναν από αθλητές του Igloi.

Μετά από αυτή την  επιτυχία, όλοι περίμεναν την κυριαρχία της Ουγγαρίας στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1956. Ωστόσο, η σοβιετική εισβολή στην Ουγγαρία τον Οκτώβριο του 1956 θα βάλει τέλος σε αυτές τις προσδοκίες. Ο Iharos, ο οποίος είχε κάνει WR στα 10.000 νωρίτερα εκείνο το χρόνο, δεν είναι καν στους Αγώνες. Ο  Rozsavolgyi απογοητεύει και μόνο ο Tabori ανταποκρίνεται μερικώς : 4^ος  στα 1500 και 6ος στα 5000^μ.

Μετά τη Μελβούρνη, ο Igloi δεν επέστρεψε στην Ουγγαρία.  Μαζί με τον  Lazlo Tabori πηγαίνουν στις ΗΠΑ, όπου τους παρέχεται άσυλο κι εκεί ο Igloi αναπτύσσει μια νέα σχολή δρομέων στην Καλιφόρνια αναγεννώντας τον Αμερικάνικο στίβο. Γίνεται προπονητής στο Los Angeles Track Club κι αργότερα στο  Santa Monica Track Club.

Μια ταλαντούχα γενιά Αμερικανών δρομέων,  κάτω από τις οδηγίες του  θα προκαλέσουν  διεθνή αντίκτυπο.  Ο Jim Beatty, ο Jim Grelle και ο  Bob Schul θα είναι οι πιο πετυχημένοι.

Στις 10 Φεβρουαρίου 1962, ο Jim Beatty έγινε ο πρώτος άνθρωπος που τρέχει το μίλι κάτω από  τέσσερα λεπτά στον Κλειστό στίβο.  Ο Beatty κάνει επίσης παγκόσμια ρεκόρ στα δύο μίλια, τόσο στον ανοικτό όσο και στο κλειστό στίβο. Ο Bob Schul  το 1964, στο Τόκυο θα κατακτήσει  στα 5000 το χρυσό μετάλλιο με ένα εντυπωσιακό σπριντ του τελευταίου γύρου. (Ωστόσο, οι τραυματισμοί  ανάγκασαν τον Schul και τον Beatty να αποσυρθούν πρόωρα.)

Στη συνέχεια της προπονητικής του καριέρας ο Igloi θα βρεθεί στην Ελλάδα, χωρίς την ίδια παγκόσμια επιτυχία.  Όμως θα αφήσει το στίγμα του. Και μαζί του οι αποστάσεις στη χώρα μας θα αναγεννηθούν και θα περάσουν ίσως την πιο χρυσή τους περίοδο.  Οι Έλληνες αθλητές θα είναι πρωταγωνιστές  στους Βαλκανικούς Αγώνες  και στη συνέχεια στα Ευρωπαϊκά  Πρωταθλήματα.

Δρομείς όπως ο αείμνηστος Μιχάλης Κούσης,  ο Σπήλιος Ζαχαρόπουλος (2ος στα 1500 στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Κλειστού Στίβου το 1972), ο Σπύρος Κοντοσώρος (καλύτερη επίδοση στην Ευρώπη στα 3000 με φυσικά εμπόδια), ο Χρήστος Παπαχρήστος (Βαλκανιονίκης), ο Σταύρος Μερμίγκης (Βαλκανιονίκης), ο Φώτης Κούρτης (Βαλκανιονίκης), ο Σπύρος Ανδριόπουλος (Βαλκανιονίκης)  θα φτάσουν σε υψηλό επίπεδο και  θα πρωταγωνιστήσουν  σε παγκόσμιες διοργανώσεις , αποτελώντας για τον ελληνικό κλασσικό αθλητισμό ως και σήμερα σημεία αναφοράς.

Στην καριέρα του  Igloi ως προπονητή του, οι αθλητές του πέτυχαν 49 world records, 35 European records και  45 American  και  157 Ελληνικά Εθνικά ρεκόρ.

Τελικά ο Igloi επέστρεψε στην πατρίδα του μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Θα πεθάνει στις 4 Ιανουαρίου 1998, στην Βουδαπέστη σε ηλικία 89 ετών και η IAAF θα του απευθύνει έναν τελευταίο αποχαιρετιστήριο σημείωμα.

https://www.worldathletics.org/news/news/athletics-loses-mihaly-igloi-hungarian-master

Κεντρικό ρόλο στις μεθόδους του θα αποτελέσει η διαλειμματική προπόνηση. Ο Igloi είχε μελετήσει  τη φυσιολογία και είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η διαλειμματική  (IT) ήταν καλύτερη από τη  long steady distance (LSD) προπόνηση. Πίστευε ότι η ιατρική κατανόηση ήταν απαραίτητη για την προπόνηση. Η επιστημονική προσέγγιση, η ακρίβεια των χρονομέτρων, ο ρόλος του φυσιολόγου  στο στάδιο της προετοιμασίας, παίζουν σημαντικό ρόλο για αυτόν στη νέα εποχή.

Απαιτητικές προπονήσεις δύο φορές την ημέρα με σκοπό την ανάπτυξη της  ταχύτητα και της αντοχής. Μια τυπική προπόνηση του Iglói περιλάμβανε δεκάδες επαναλήψεων σπριντ μέχρι και 400 μέτρα με μικρά διαλείμματα  jog, ανάμεσα  και τη συνολική απόσταση να φτάνει έως και 35 χιλιόμετρα. Σε σύγκριση με άλλα παρόμοια συστήματα προπόνησης , ο Iglói έδινε μεγάλη έμφαση στις επαναλήψεις τέτοιων σύντομων σπριντ, 100 ή 200 μέτρα. Η μέθοδος του ήταν  εμπνευσμένη από το «στυλ» της δεκαετίας του 1930,  και ήθελε  τους δρομείς  του να τρέχουν διαισθητικά  και σταματούσε  το πρόγραμμα όταν η περιγραφείσα ταχύτητα δεν μπορούσε να επιτευχθεί όσο άνετα απαιτούσε.

Το λεξιλόγιο του Igloi:

“Fresh”: relaxed state, no or little tension in the shoulders
“Good”: shoulders are under tension, while rest of the body is relaxed
“Hard”: 7/8 speed and under control

Ήταν αυταρχικός. Οι αθλητές δεν είχαν λόγο στην προπόνηση του. Ο Jim Grelle, ένας από τους πιο πετυχημένους  αθλητές του  Igloi έλεγε: «Είμασταν σαν μικρές μαριονέτες της θεωρίας που είχε.»

Ήταν μυστικοπαθής για τις μεθόδους του. Ο Αμερικανός προπονητής Bowerman προσπάθησε κάποτε να ανακαλύψει τι έκανε ο Igloi: «Αφού ο Igloi ήταν εκεί για περίπου έξι εβδομάδες, κάλεσα τον Dale και ρώτησα: τι μάθατε από τον Igloi; Μου είπε, δεν έχω ανακαλύψει ούτε ένα καταραμένο πράγμα. Δεν μου έχει μιλήσει καν» (Bowerman, αναφερόμενος στο The Quotable Runner, σελ. 58).

Δεν γνωρίζουμε πολλά για τις προπονήσεις του  Igloi στην Ουγγαρία τη δεκαετία του 1950. Ορισμένες  προπονήσεις του  Iharos δίνονται από τον Fred Wilt στο How They Train. Τρεις προπονήσεις  σε τρεις διαδοχικές ημέρες ήταν έτσι:

1. 15×100, 15×150, 10×400, 15×150, 15×100.
2. 20×200 σε 29, 2×800 σε 2:00, 15×150, 6-8×100.
3. 20×100, 5×400 σε 57, 10-15×100, 15×150, 5×400 σε 57.
   (Σημείωση: Οι δύο ημέρες πριν και οι επόμενες αυτής της τριάδας, ήταν όλες σχετικά εύκολες ημέρες, easy runs!)

Ένα χαρακτηριστικό των προπονήσεων του Igloi ήταν η χρήση 4-5 διαφορετικών  σετ όπως περιγράφεται παραπάνω . Ανάμεσα τους είχε ίσο χαλαρό τρέξιμο αλλά για τα διαλείμματα των επαναλήψεων δεν έχουμε καμία ακριβή πληροφορία. Για τον ρυθμό τα είπαμε και πιο πάνω. Ο Igloi είχε τέσσερις διαφορετικούς ρυθμούς που θα απαιτούσε: easy, fresh, good και hard (βλ. λεξιλόγιο παραπάνω).

Όπως και ο Gerschler, ο Igloi ήταν οπαδός των μικρότερων κομματιών. Υπήρχε ένας καλός λόγος για αυτό: «Ο λόγος για τη χρήση των μικρών διαστημάτων οφείλεται εν μέρει στην ιδέα ότι ελαχιστοποιεί τη συγκέντρωση γαλακτικού οξέος με παρόμοιες ταχύτητες. Εκτελέστε 100μ επαναλήψεις  χωρισμένες με 50m jogs σε ρυθμό 800m και θα παράγετε πολύ λιγότερο γαλακτικό από ότι αν κάνατε 200 ή ακόμα και 300m επαναλήψεις σε αυτόν τον ρυθμό και θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για να καθαρίσετε αυτό το γαλακτικό. Επιπλέον, τα μεγαλύτερα διαστήματα θεωρήθηκαν ότι χρέωναν πολύ περισσότερο  τους αθλητές και έτσι χρησιμοποιούνταν με φειδώ”. (Stevemagness.blogspot.com/2010)

Ο Lance Smith μας δίνει άλλη μια τυπική προπόνηση του Igloi από τις ημέρες του στις Η.Π.Α .: “10x100m με 100m jogging για ζέσταμα, στη συνέχεια 4x(4x400m) σε 64″, με κάθε τέταρτη επανάληψη σε 60”, με jogging 200m μεταξύ επαναλήψεων και 400m jogging μεταξύ των σετ, μετά  ένα jogging 1200m και στη συνέχεια 14x200m με 100m διάλλειμα  jogging, μετά  800m jogging και  στη συνέχεια 6x175m με εναλλαγές, δύο στο 100% και δύο στο 90%, τελειώνοντας με 15x100m shakedown με 100m jog για διάλλειμα.

“10x100m with 100m jogs as warm up; then 4 x 4x400m in 64 with each fourth rep (last one in a set) in 60 with 200m jog between reps and 400m jog between sets followed by a 1200m jog; then 14x200m with 100m jog recoveries then an 800m jog; then 6x175m with alternately two at 100% and two at 90%; finishing with 15x100m shakedown with 100m jog recoveries.” (www.brianmac.co.uk/articles/article005.htm)

Συνοπτικά, ο Igloi χρησιμοποίησε τις βασικές έννοιες που σχεδίασε ο Gerschler, αλλά προπονούσε τους αθλητές του ακόμη πιο σκληρά. Απαιτούσε σκληρή πειθαρχία και αφοσίωση . Ήταν επίσης γνωστό ότι δημιουργούσε διαφορετικές προπονήσεις για κάθε ξεχωριστό δρομέα.

Η παρουσία του στην Ελλάδα, η ύπαρξη ενός σχεδιασμού, η οργάνωση  μια εθνικής ομάδας, η συμμετοχή σε Διεθνείς αγώνες όπως και  η ανάπτυξη του Διεθνούς Μαραθωνίου με την παρουσία μεγάλων δρομέων σε αυτόν τον αγώνα,  έδωσαν και παραστάσεις και κίνητρα  ακόμη και ανταγωνισμό  στους νέους έλληνες  αθλητές που θα ανέβουν επίπεδο και θα οδηγήσουν τις αποστάσεις στην Ελλάδα στην πιο χρυσή τους εποχή.

Την δεκαετία του 1970, η άνοδος του τρεξίματος θα οδηγήσει στην ανάπτυξη κι ενός 2^ου Λαϊκού Μαραθωνίου που θα διεξάγεται τον Οκτώβριο , παράλληλα με τον Διεθνή Μαραθώνιο των αθλητών που γίνεται την Άνοιξη και συνήθως έχει ενσωματωμένο το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα.

Όμως η αδυναμία των υπευθύνων, είναι ακριβώς αυτή: να παντρέψουν τα δύο γεγονότα την κατάλληλη στιγμή όπως επιτάσσουν πια οι ανάγκες και οι εξελίξεις της εποχής.

Την επόμενη δεκαετία,  μαζί με τον Διεθνή Μαραθώνιο θα καταργηθεί ο αγώνας των elite αθλητών, μετά το 1980 ξανά το 1990 το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα θα διεξαχθεί  ξανά στην Αθήνα στα πλαίσια του Διεθνή Μαραθωνίου,  οι αποστάσεις σταδιακά θα εγκαταλειφθούν, τα μεγαλόπνοα σχέδια θα περιοριστούν στη ρητορεία των εντυπώσεων και οι τελευταίοι δρομείς των μεγάλων φουρνιών που έφερε στις αποστάσεις η χρυσή εποχή θα μείνουν να παλεύουν μόνοι τους χωρίς να υπάρχει διαδοχή. Η  φιλοσοφία της εμπορικής εκμετάλλευσης του αγώνα, από τους λαϊκούς απλούς δρομείς που τόσο είχε αρχικά κατακριθεί, από τη δεκαετία του 80 θα φτάσει στις μέρες μας, έχοντας μάλιστα απομείνει ο μοναδικός τρόπος αξιοποίησης της κλασσικής διαδρομής.

Κούσης Boston 1980

http://bostonlocaltv.org/catalog/V_ML6J52BO0UZCRIU

Παράρτημα: το ιστορικό πλαίσιο, το παρασκήνιο.

Αυτή  βέβαια, η διεθνής επιτυχία του Μαραθωνίου της Αθήνας  αυτή την εποχή, είναι αναγκαίο να σημειώσουμε ότι σωστό είναι να μην τοποθετείται  εκτός του ιστορικού πλαισίου της περιόδου αυτής.

Οι πραξικοπηματίες της 21ης Απριλίου 1967, δεν ήταν δυνατό ν’ ακολουθήσουν άλλο δρόμο από την γνωστή πεπατημένη του «άρτον και θεάματα» όσων αντίστοιχων καθεστώτων έχουν προηγηθεί.

Είναι η μέθοδος να παρουσιάσουν μια χώρα σύγχρονη, θελκτική, όμορφη, μια χώρα που όλα κυλάνε ομαλά! Αλλά και ταυτόχρονα να αντιπαλέψουν και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό τον απομονωτισμό και τη περιθωριοποίηση.

ΟΙ εκδηλώσεις που ελάμβαναν χώρα στο Παναθηναϊκό Στάδιο προς τιμήν της «πολεμικής αρετής των Ελλήνων» έχουν μείνει παροιμιώδεις. (Από το 1968-1973 στο Παναθηναϊκό Στάδιο , διοργανώθηκαν και 6 Ολυμπιάδες τραγουδιού, με χώρες από όλο το κόσμο, 17 το 1968, 29 το 1969, 38 το 1970, 40 το 1971 1972,1973!)

Η αισθητική ; Αυτή ενός παλαιότερου κοινής αντίληψης καθεστώτος: λειτουργίες στις εκκλησίες,  επέτειοι, δεξιώσεις, παρελάσεις, φυσικά εγκαίνια και φυσικά μια συνεχή αποτύπωση, κινηματογραφική,  της στιγμής.

Ο ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ είναι ένας τόσο πλατύς χώρος, όπου το καθεστώς της χούντας έδρασε μεθοδικά και αποτελεσματικά. Και φυσικά οι εθνικές αθλητικές νίκες αποτελούσαν ανέκαθεν παράγοντες μετάλλαξης της πραγματικότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτή την περίοδο έχουμε το 1968 την κατάκτηση του Κυπέλλου Κυπελλούχων στο μπάσκετ  για πρώτη φορά από  μια ελληνική ομάδα  (μάλιστα πρώτη φορά ελληνική ομάδα κέρδιζε ευρωπαϊκό τίτλο) και για πρώτη φορά συγκεντρώθηκαν 80.000 άτομα να παρακολουθήσουν αγώνα μπάσκετ, πράγμα που θεωρήθηκε ρεκόρ για τα παγκόσμια αθλητικά δεδομένα και γράφτηκε στο βιβλίο Γκίνες.

Και την επίσης παρθενική  για ελληνικό σύλλογο εμφάνιση στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης , το 1971.

Εξ άλλου η ενίσχυση της τάσης μαζικής παρακολούθησης ομαδικών αθλημάτων αποτέλεσε συνειδητή επιλογή της χούντας προκειμένου να διατηρείται σε καταστολή  η κοινή γνώμη.

[Η δικτατορία των συνταγματαρχών: Ανατομία μιας επταετίας,  Συλλογικό έργο} https://books.google.gr/books?id=DLiqDwAAQBAJ&pg=PT76&lpg=PT76&dq=%CF%83%CF%84%CE%BF+%CE%BC%CF%80%CE%AC%CF%83%CE%BA%CE%B5%CF%84+%CF%84%CE%BF+1968,+%CF%87%CE%BF%CF%85%CE%BD%CF%84%CE%B1&source=bl&ots=CuawlCynEJ&sig=ACfU3U2M9ADj0WJFv8x39ilo4ZQFR_V9Hw&hl=el&sa=X&ved=2ahUKEwjuzs3YxMfmAhVRKFAKHdXRADs4ChDoATAQegQIChAB#v=onepage&q=%CF%83%CF%84%CE%BF%20%CE%BC%CF%80%CE%AC%CF%83%CE%BA%CE%B5%CF%84%20%CF%84%CE%BF%201968%2C%20%CF%87%CE%BF%CF%85%CE%BD%CF%84%CE%B1&f=false

Η συμμετοχή της Ελλάδας και οι διεθνείς διοργανώσεις αποτελούν ένα σοβαρό επιχείρημα για την νομιμοποίηση της δικτατορίας στο εξωτερικό. Η μεγαλύτερη ευκαιρία αυτού του είδους , η οποία έδινε ταυτόχρονα τη δυνατότητα διεθνούς προβολής του καθεστώτος των Συνταγματαρχών, δόθηκε με τη διοργάνωση τον Σεπτέμβριο του 1969 των 9^ων Πανευρωπαϊκών Αγώνων Στίβου στο Στάδιο Καραϊσκάκη.

Το πρώτο  μεγάλο αθλητικό γεγονός που διοργανώνεται ξανά στην Ελλάδα μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 και την ΜεσοΟλυμπιάδα του 1906!

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής, στους αγώνες πήρανε μέρος συνολικά χίλιοι αθλητές (34 εξ αυτών Έλληνες) και το κόστος της διοργάνωσης ανήλθε στα 300 εκατομμύρια δραχμών, ιλιγγιώδες ποσό για εκείνα τα χρόνια… Η Ελλάδα δεν κατέκτησε κανένα μετάλλιο. Η διεξαγωγή όμως είναι νίκη σε επίπεδο προπαγάνδας. Καμία Ευρωπαϊκή χώρα δεν απείχε. Συμπεριλαμβανομένων των κρατών του Ανατολικού Μπλοκ, παρά τις περί του αντιθέτου φρούδες ελπίδες αριστερών οργανώσεων. ( Η ομάδα μάλιστα της Σοβιετικής Ένωσης είναι η πολυπληθέστερη.)

( Ο έκδηλα αντικομμουνιστικός  χαρακτήρας του στρατιωτικού καθεστώτος που επιβλήθηκε στην Ελλάδα με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 επέφερε αρχικά έντονη ψύχρανση των σχέσεων της Αθήνας με όλα τα κομμουνιστικά κράτη. Καθώς, όμως, το καθεστώς της 21ης Απριλίου άρχιζε να αντιμετωπίζει ολοένα και περισσότερες επικρίσεις από τη Δυτική Ευρώπη και να περιέρχεται σταδιακά σε απομόνωση, οι συνταγματάρχες προέβησαν σε κινήσεις «καλής θέλησης» προς το ανατολικό μπλοκ, οι οποίες βρήκαν ανταπόκριση. Οι Ανατολικοί, που αρχικά είχαν εκτιμήσει το πραξικόπημα ως θνησιγενές, δεν φάνηκαν διόλου απρόθυμοι να ξεπεράσουν τις ιδεολογικές αναστολές τους και να ανταποκριθούν στο άνοιγμα του αντιδραστικού καθεστώτος, που από τη μία στιγμή στην άλλη άρχισε να ερμηνεύεται ως «νασερικού τύπου» μόρφωμα με τάσεις αποστασιοποίησης από την καπιταλιστική Δύση! Αν και η βελτίωση των σχέσεων της Ελλάδας με τις ανατολικές χώρες ήταν πάγιος στόχος της Αριστεράς, η δεδομένη χρονική συγκυρία εντός της οποίας αυτή συντελέστηκε, απογοήτευσε πολλούς Αριστερούς αντιστασιακούς.

Ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών άρχισε να αυξάνεται βαθμιαία μέχρι το 1974, χρονιά κατά την οποία σημειώθηκε ρεκόρ τόσο στις εισαγωγές όσο και στις εξαγωγές. Κατά τη διάρκεια της χούντας η Ανατολική Γερμανία εξασφάλισε μερικές σημαντικές συμφωνίες κεφαλαιουχικού υλικού, όπως στην περίπτωση των μετασχηματιστών ηλεκτρικού ρεύματος για τη ΔΕΗ, ένα προνομιακό μέχρι τότε πεδίο δυτικογερμανικών συμφερόντων.)

Ωστόσο, στα όσα λέγονται, γράφονται και τηλεοπτικά αναφέρονται στην επταετία τα περί αθλητισμού ελλείπουν ουσιαστικά.

Ο άνθρωπος της χούντας για τον Αθλητισμό είναι ο Κωνσταντίνος Ασλανίδης. Αντισυνταγματάρχης Πεζικού, υποδιοικητής της Διοίκησης Καταδρομών του ΓΕΣ.

Ένας από τους πρωταγωνιστές της επιβολής του καθεστώτος της 21ης Απριλίου 1967, στενός φίλος και συνεργάτης του Γεωργίου Παπαδόπουλου. Χρημάτισε Γενικός Γραμματέας Αθλητισμού, υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και υφυπουργός παιδείας.

Ο Ασλανίδης ήταν  Γενικός Γραμματέας Αθλητισμού, για διάστημα σχεδόν πέντε ετών. (1967-1973). Ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του. Στις 29 Ιανουαρίου του 1968, σε μία ομιλία του στο Αλεξάνδρειο Μέλαθρο, ισχυρίστηκε ότι η διαφθορά ήταν σύνηθες φαινόμενο στον ελληνικό αθλητικό χώρο. Στην ίδια ομιλία, καθώς και σε συνεντεύξεις του στον Τύπο, δήλωνε δημόσια ότι ήταν οπαδός του Ηρακλή, αν και υπήρξε μέλος του Παναθηναϊκού και αρχηγός της αποστολής στο Γουέμπλεϊ.

Με τη δική του επίβλεψη και με πιστώσεις που εξασφάλισε από τη λειτουργία του οργανισμού ΠΡΟ.ΠΟ., συνέβαλε στην τελική διαμόρφωση  του χώρου της Πηγάδας στο Μελιγαλά.

Ο Κ. Ασλανίδης είχε την αρχή να επισκέπτεται τα εκτελούμενα έργα στον αθλητικό χώρο για την επιτήρηση τους. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της επίσκεψής του στο Στάδιο Γεώργιος Καραϊσκάκης, συνοδευόμενος από αθλητικούς παράγοντες και στελέχη του Υπουργείου Δημοσίων Έργων για την επιθεώρηση των εκτελούμενων έργων, καθώς στο συγκεκριμένο στάδιο επρόκειτο να πραγματοποιηθούν οι πανευρωπαϊκοί αγώνες στίβου. Καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του ως ΓΓΑ ο Ασλανίδης επέμενε ότι οι αθλητές έπρεπε να είναι κομψοί, καθαροί και ξυρισμένοι.

Η διοργάνωση μια Ολυμπιάδος στην Ελλάδα αποτελούσε όνειρο του Ασλανίδη, που είχε διατρανώσει την πεποίθηση του ότι στα μέσα της δεκαετίας του 1980 η χώρα θα ήταν έτοιμη να αναλάβει τη διοργάνωση της.

(Περισσότερα για τους αποκαλυπτικούς διαλόγους και  για τη συζήτηση που διεξάγεται στο πλαίσιο του υπουργικού συμβουλίου το 1969, (9-12-1969) σχετικά με τη δυνατότητα της χώρας να διεκδικήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1980, εδώ :  http://epohi.gr/artos-kai-theamata/ )

O Ασλανίδης ήταν που συντέλεσε καθοριστικά στην ανάπτυξη του σκάκι στην Ελλάδα καθώς θεσμοθέτησε την επιχορήγηση της «Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας» με το αστρονομικό ποσό των 22.000.000 δραχμών. Η επιχορήγηση συνέβαλε στην κυκλοφορία του περιοδικού «Σκακιστικά Χρονικά», που περιλάμβανε συνεργασίες όλων διάσημων ξένων γκρανμέτρ της εποχής.

Ο Ασλανίδης, πρωταγωνίστησε το 1968, στην επέκταση του «Οργανισμού Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου» [Ο.Π.Α.Π] στην Κύπρο.

Ήταν ένας από τους 24 κατηγορούμενους στη Δίκη των πρωταιτίων της Χούντας  που διεξήχθη από το πενταμελές εφετείο Αθηνών στις Δικαστικές Φυλακές Κορυδαλλού το καλοκαίρι του 1975 (28 Ιουλίου – 29 Αυγούστου) σε βάρος των υπευθύνων του στρατιωτικού πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967. Οι κατηγορίες που βάραιναν 24 απόστρατους αξιωματικούς του στρατού ξηράς και της αεροπορίας αφορούσαν τα αδικήματα της εσχάτης προδοσίας και της στάσης.

Πλην όμως ήταν ένας εκ των τριών που δεν κάθισε στο εδώλιο του κατηγορουμένου.

Ο Ασλανίδης εγκατέλειψε την Ελλάδα και διέφυγε στην Ιταλία, όπου συνελήφθη, αλλά απορρίφθηκε από την ιταλική κυβέρνηση το αίτημα να εκδοθεί στην Ελλάδα. Μετά την απελευθέρωση του στην Ιταλία, διέφυγε στη Βραζιλία, όπου έζησε για αρκετά χρόνια.

Στις αρχές του 1984, ο Ασλανίδης, ασθενής από μεταστατικό κακοήθη καρκίνο στομάχου, υπέβαλλε αίτημα να λάβει ταξιδιωτικά έγγραφα και να επιστρέψει στην Ελλάδα. Το αίτημα του έγινε δεκτό και με Ελληνικά έγγραφα ταξίδεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, όπου στα τέλη του Μαΐου 1984, νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο, πάσχοντας από καθολικό καρκίνο. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα συνελήφθη στο Ανατολικό αεροδρόμιο του Ελληνικού και στη συνέχεια μεταφέρθηκε και κρατήθηκε στις Φυλακές Κορυδαλλού σε σοβαρή κατάσταση. Η γενική κλινική του εικόνα επέβαλε την μεταφορά και εισαγωγή του σε μονάδα υγείας για ιατρική παρακολούθηση. Μεταφέρθηκε και νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο Ν.Ι.Μ.Τ.Σ.,  και στη συνέχεια επέστρεψε στο σπίτι του όπου και απεβίωσε. Ήταν 65 ετών.

 Για να ελέγξει τον αθλητισμό και το ποδόσφαιρο κατ’ επέκτασιν , ο Κωνσταντίνος Ασλανίδης,  προχώρησε στον Α.Ν 127/1967 «Περί αναδιοργανώσεως του εξωσχολικού αθλητισμού». Ο αναγκαστικός νόμος ρύθμιζε τις λειτουργίες των σωματείων και εξασφάλιζε διαρκή έλεγχο του κράτους σε αυτά μέσω των κυβερνητικών επιτρόπων, οι οποίοι ουσιαστικά αποτελούσαν τα μάτια και τα αυτιά του καθεστώτος μέσα στα σωματεία. Τους έλεγαν και «στρατιωτικούς», καθώς στην πλειοψηφία τους ήταν στρατιωτικοί και ουσιαστικά ήταν εκείνοι που έλεγχαν το σύλλογο και μετέφεραν τυχόν παρεκκλίσεις στους επικεφαλής τους. Παράλληλα, από τα χέρια τους περνούσαν και τα χρήματα που έδινε στις ομάδες η Γενική Γραμματεία.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο Άρθρο 22: «Η εποπτεία και ο έλεγχος επί των σωματείων των καλλιεργούντων οιονδήποτε κλάδον Σωματικής Αγωγής ως και επί των υπερκειμένων αυτών ενώσεων παντός βαθμού ανήκει εις το Υπουργείον Προεδρία της Κυβερνήσεως, ασκείται δε δια της Γενικής Διευθύνσεως Αθλητισμού». Στο Άρθρο 24 προβλέπεται ότι ο Υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως μπορεί όποτε κρίνει να διαλύσει την διοίκηση ενός αθλητικού σωματείου, αν κρίνει ότι «παραβιάζει τας εκ των ισχυόντων Νόμων και Κανονισμών». Ξεκαθαρίζεται δε ότι: «Απαγορεύεται η εγγραφή ως μέλους σωματείου, καλλιεργούντος οιονδήποτε κλάδον σωματικής Αγωγής προσώπου μη νομιμόφρονος…».

Η τότε ΓΓΑ ήταν πανίσχυρη, ρύθμιζε και έλεγχε τα πάντα στον αθλητισμό. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της απομάκρυνσης του Κώστα Καραπατή από τον πάγκο της Εθνικής το 1968. Ο λόγος δεν είχε να κάνει με τα αποτελέσματα της ομάδας, αλλά επειδή τόλμησε να κάνει παρατήρηση στις συζύγους του Ασλανίδη και του Δέδε, τότε ισχυρού άνδρα του ποδοσφαίρου. Οι δύο γυναίκες κάπνιζαν μέσα στο πούλμαν της ομάδας μετά από μια αναμέτρηση με την Ελβετία και ο Καραπατής τους ζήτησε να κατέβουν!

Στο άρθρο 48 αναφέρεται: «Παρ’ εκάστω σωματείω παντός βαθμού και κλάδου Σωματικής Αγωγής, διορίζεται δι’ αποφάσεως του Υπουργού Προεδρίας της Κυβερνήσεως άμισθος Κυβερνητικός Επίτροπος. Εν περιπτώσει μη διορισμού Κυβερνητικού Επιτρόπου ή κωλύματος του διορισθέντος εις την άσκησιν των καθηκόντων του, τα καθήκοντα ταύτα ασκεί ο οικείος Νομαρχιακός Επιθεωρητής Σωματικής Αγωγής». Στα καθήκοντα τους αναγράφεται ότι «οφείλουσι να αναφέρωσιν εις την Γενικήν Διεύθυνσην Αθλητισμού» όλες τις αποφάσεις των διοικητικών Σουμβουλίων ή των Γενικών Συνελεύσεων.

http://www.gazzetta.gr/sites/default/files/banners/141113_1.pdf

http://www.gazzetta.gr/sites/default/files/banners/141113_2.pdf

Ακολούθησε το Νομοθετικό Διάταγμα 76, περί τροποποποιήσεως και συμπληρώσεως του Α.Ν 127/1967, το οποίο προέβλεπε μεν στοιχειώδεις δημοκρατικές λειτουργίες, αλλά φυσικά δεν εμπόδισε τις εξωδιοικητικές παρεμβάσεις, ούτε άλλαξε το γενικότερο κλίμα. Αρμόδια για την διεξαγωγή και την οργάνωση των Πρωταθλημάτων ήταν αρχικά η Ένωσις Σωματείων Αμειβομένων Ποδοσφαιριστών (ΕΣΑΠ), η οποία αντικαταστάθηκε από την ΕΠΟ με το Ν.Δ 76.

 Και έτσι τότε  διαλύονται αντικαθεστωτικά σωματεία. Με εντολή Ασλανίδη και μέσω του διατάγματος, κάθε νομός της χώρας οφείλει να έχει μία ομάδα στην Β’ Εθνική.  Το ξεκαθάρισμα είναι μεγάλο : Ομάδες μικρές, τοπικές, συγχωνεύονται σε μεγαλύτερες, ανά περιπτώσεις μόνο και μόνο επειδή είχαν στελέχη αντιφρονούντες. Το τι επακολούθησε μάλλον ξεφεύγει του θέματος αυτού του άρθρου .

Υπενθυμίζουμε ότι τότε ακόμα οι ποδοσφαιρικές ομάδες δεν είναι ΠΑΕ αλλά ερασιτεχνικές και συντηρούνται  επίσημα με τις κρατικές επιχορηγήσεις.
Η απαγόρευση των μεταγραφών για μια τριετία και οι  κατά καιρούς δηλώσεις  του Ασλανίδη δείχνουν ότι μέσω του προϋπολογισμού η ΓΓΑ προσπαθούσε να ελέγξει όσο το δυνατόν περισσότερο τα σωματεία.

Στον Ολυμπιακό εξαναγκάζεται σε παραίτηση ό επί 12 χρόνια πρόεδρος Γ. Ανδριανόπουλος και ομοίως στον ΠΑΟ ο Λουκάς Πανουργιάς και  ο Α. Νικολαΐδης. Ο Νικολαΐδης οδηγείται σε δίκη για να εκπέσει και των καθηκόντων του  ως πρόεδρος του ΣΕΓΑΣ (1946-1967), ο μακροβιότερος μάλιστα.

Οι διοικήσεις και οι πρόεδροι του Ολυμπιακού και του ΠΑΟ, (Και όχι μόνο : οι επώνυμοι που  τοποθετούνται  στην Ελληνική Ολυμπιακή Επιτροπή, στο Ανώτατο Συμβούλιο Αθλητισμού Ενόπλων Δυνάμεων, στις Ομοσπονδίες)  όπως και των άλλων σωματείων αυτήν την εποχή είναι διορισμένοι από την χούντα και τον ΓΓΑ.

Πρόκειται επί το πλείστον για εν ενεργεία ή συνταξιούχους στρατιωτικούς.

 Ο Ματθαίος Κουμαριανός ( συνταγματαρχης) 1967-68, Γεώργιος Ασημακόπουλος (1969), Γεώργιος Μερίκας (1970), Δημήτριος Χαμοσφακίτης (1971) Μιχάλης Κίτσιος (1971–1972) Σπυρίδων Ανέστης (1973) Ιωάννης Οικονομόπουλος (1974), στον Παναθηναϊκό και οι

(1967–1969) Κώστας Μπουζάκης, (1969–1970)Τάσος Οικονόμου,  (1970–1971)   Ευτύχιος Γκούμας, 1971   Αριστείδης Σκυλίτσης, 1971–1972 Δημήτρης Βαρδάνης  στον Ολυμπιακό, είναι οι διορισμένοι πρόεδροι.

Το ποδόσφαιρο, αυτή την εποχή,  ειδικά για τους νέους, ήταν η μοναδική διασκέδαση. Η τηλεόραση βρισκόταν στα σπάργανα κι ούτε λόγος για ζωντανές μεταδόσεις των αγώνων του πρωταθλήματος. Είμαστε στη εποχή του καφενείου και της παρέας. Όλα τα ματς, Κυριακή μεσημέρι.

Τα  ντοκουμέντα , τα περιστατικά που χαρακτηρίζουν αυτή τη περίοδο είναι αποκαλυπτικά. Και οι  μοιρασμένοι τίτλοι της περιόδου ακόμα περισσότερο για τους σκοπούς της ηγεσίας:

Πρωταθλητής:
1967-1968:ΑΕΚ
1968-1969:Παναθηναϊκός
1969-1970:Παναθηναϊκός
1970-1971:ΑΕΚ
1971-1972:Παναθηναϊκός
1972-1973:Ολυμπιακός(με μηδενισμό σε 3 αγώνες)
1973-1974:Ολυμπιακός

Κυπελλούχος:
1967-1968:Ολυμπιακός
1968-1969:Παναθηναϊκός(με κλήρωση με αντίπαλο τον Ολυμπιακό)
1969-1970:Άρης
1970-1971:Ολυμπιακός
1971-1972:ΠΑΟΚ
1972-1973:Ολυμπιακός
1973-1974:ΠΑΟΚ

(Ένα από τα διασημότερα γεγονότα της εποχής είναι το κύπελλο που κέρδισε ο Παναθηναϊκός με το στρίψιμο του κέρματος, τον Ιούλιο του 1969, κάποιοι θυμούνται τον Ασλανίδη, να είναι αυτός που κατέβηκε από τις εξέδρες για το στρίψιμο του νομίσματος .)

Στην ΕΠΟ διορίζεται πραξικοπηματικά πρόεδρος  το 1968 με απόφαση του Στυλιανού Παττακού και του Κωνσταντίνου Ασλανίδη, ο Γιώργος Δέδες.
Ήταν φιλικά προσκείμενος στον Παναθηναϊκό και αναφερόταν ως ο «παππούς του ελληνικού ποδοσφαίρου» από τους υποστηρικτές του, αλλά και ως ο «μεγάλος δάσκαλος του παρασκηνίου» και «ο γιατρός της Χούντας» από τους αντιπάλους του.

Θα επιβιώσει σε αυτές τις θέσεις  ως το 1997 (! ) όπου τελικά ανατράπηκε από την προεδρία της ΕΠΑΕ από τον Σωκράτη Κόκκαλη και δύο στενούς του συνεργάτες, τον Θωμά Μητρόπουλο και τον Γιώργο Λούβαρη.

Από το 1970 έως το 1974 υπήρξε μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της UEFA και τακτικό μέλος της Επιτροπής Διεξαγωγής των Ευρωπαϊκών Κυπέλλων.

Τον Μάιο του 1974 εξελέγη εκπρόσωπος της UEFA στην Εκτελεστική Επιτροπή της FIFA, ενώ παράλληλα ορίστηκε μέλος της Πειθαρχικής και Υγειονομικής Επιτροπής της Διεθνούς Ομοσπονδίας. Το 1980 η FIFA , εκτιμώντας τις δυνατότητές του σε διοικητικά θέματα, τον ανακήρυξε επίτιμο μέλος της.

Δεν βοήθησε το ποδόσφαιρο. Διέκοψε οριστικά τη σχέση του με τον Παναθηναϊκό, όταν ήρθε σε ρήξη  με τον Βαρδινογιάννη. Το 1993 κόντρα στον Βαρδινογιάννη σάρωσε στις εκλογές της ΕΠΑΕ, υποστηριζόμενος από την ”ομάδα των ΠΑΕ” που επηρεάζονταν από τον Μελισσανίδη. Δίπλα στον Δέδε σύμβουλος ο Τάκης Μπαλτάκος.  Έφτιαξε δική του κλίκα με έμπιστους τους προέδρους των ΠΑΕ Ηρακλή, Αθηναϊκού, Παναχαϊκής, Αιγάλεω, Θεοδωρίδη, Καλογιάννη, Λουκούπουλο, Μητρόπουλο, αντίστοιχα. Ο Δέδες ήταν το απόλυτο αφεντικό και οι υπόλοιποι οφελούνταν  από κάθε άποψη, οικονομικά και αγωνιστικά, δηλαδή διαιτητικά. Ο ένας απ’ αυτούς τους τέσσερις τον πρόδωσε.

Η  επονομαζόμενη Παράγκα στήθηκε επί Δέδε, πρόεδρου της ΕΠΑΕ, της διοργανώτριας του πρωταθλήματος από το 1979 μέχρι τη σύσταση της Σούπερ Λήγκ.  Σαν αντιπρόεδρος της ΕΠΟ και με” μιλημένους” συμβούλους της ο Δέδες ανέτρεψε την παναθηναϊκοκρατία στην ποδοσφαιρική ομοσπονδία και πήρε η Παράγκα τον απόλυτο έλεγχο της διαιτησίας . Η ιστορία από κει και ύστερα , αν όχι πάντα , γράφεται από τους «νικητές».

Στον  ΣΕΓΑΣ οι διορισμένοι πρόεδροι της χούντας είναι ο Εύαγγελος Μοιρόπουλος ( 1968 – 1972), ο Α. Κουνάδης (1973 – 1974) και Γ. Ρεδιάδης (1974 – 1975).
Ο Μοιρόπουλος ήταν παλιός αθλητής του Εθνικού ( 400μ εμπόδια, 110 εμπόδια, βόλεϋ) και πρόεδρος του Εθνικού. Διετέλεσε και αντιπρόεδρος της Ε.Ο.Ε. αυτή τη περίοδο. Ήταν αρχηγός της Ελληνικής αποστολής στους Ολυμπιακούς αγώνες του Μονάχου το 1972.

 Το 1973 ο Σταύρος  Τζωρτζής  και ο Σπύρος Κοντοσώρος έχουν έρθει σε συμφωνία και θέλουν να μεταγραφούν στον Ολυμπιακό. Τους απαγορεύεται .

Το παραπάνω απόσπασμα που διαβάζουμε την περιγραφή του σπουδαίου μαραθωνίου της Αθήνας του 1969 με νικητή τον Bill Adcoks είναι γραμμένο στο περιοδικό του ΣΕΓΑΣ, από τον ίδιο τον διορισμένο αντιπρόεδρο του ΣΕΓΑΣ Νικόλαο Παπαρέσκο.

 Ο Mihály Iglói  από το 1968 ως  1970 είναι προπονητής στο  Loyola High School στο  Los Angeles.  Μέσω της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα, ο Κ. Ασλανίδης θα έρθει σε επαφή μαζί του και θα  τον πείσει να έρθει στην Ελλάδα . Ως γνωστόν έχει αποκηρύξει το κομμουνιστικό καθεστώς της Ουγγαρίας και μοιάζει η ιδανική περίπτωση, μετά τους Πανευρωπαϊκούς αγώνες του 1969,  για να βοηθήσει τον ελληνικό στίβο να σαρώσει τα μετάλλια, κατά τα σχέδια της χούντας,  στην επερχόμενη Ολυμπιάδα του 1972.

Η Ελλάδα πήρε μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου το 1972 με 60 αθλητές (58 άνδρες και 2 γυναίκες). Κατέκτησε δύο ασημένια μετάλλια, με τους Πέτρο Γαλακτόπουλο στα 74 κιλά της ελληνορωμαϊκής πάλης  και με τον Ηλία Χατζηπαυλή στην κατηγορία «Φιν» της ιστιοπλοΐας. Μεγάλος άτυχος των αγώνων από ελληνικής πλευράς υπήρξε ο Βασίλης Παπαγεωργόπουλος. Έφθασε ως τα ημιτελικά των 100 μ., αλλά δεν μπόρεσε να αγωνιστεί, λόγω τραυματισμού. Ήταν από τα φαβορί για ένα μετάλλιο.

Τον Αύγουστο του 1972 ,  ένα μήνα πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες,  η ελληνική ομάδα θα κερδίσει για πρώτη φορά από το 1939 του Βαλκανικούς αγώνες που γίνονται στη Σμύρνη.

http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=124&dc=8&db=8&da=1972

Η  επιστροφή της εθνικής ομάδας Στίβου που είχε έρθει πρώτη στους Βαλκανικούς Αγώνες που είχαν, τότε, διεξαχθεί στη Σμύρνη.

Μαραθώνιος –Πανευρωπαϊκό 1969
http://www.avarchive.gr/portal/digitalview.jsp?get_ac_id=1760&thid=17459

Επίσης, το 1973, διοργανώνονται  οι Α΄ Διεθνείς (Παγκόσμιοι) Σχολικοί Αγώνες . Το Υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με τον ΣΕΓΑΣ, τους φιλοξενούν με λαμπρότητα στο Στάδιο Καραϊσκάκη, 8 και 9 Ιουλίου. Συμμετέχουν 15 χώρες (Γαλλία, Ρουμανία, Ισπανία, Λουξεμβούργο, Γιουγκοσλαβία, Αυστρία, Φινλανδία, Βραζιλία, Ιράν, Πορτογαλία, Πολωνία, Λαϊκή Κίνα, Τουρκία, Αλγερία, Ελλάς).

Επίσης διοργανώνονται  στην Ελλάδα, οι Βαλκανικοί Αγώνες το 1968 (5-8 Σεπτεμβρίου)  και το  1973  (24-26 Αυγούστου) , πάλι στο στάδιο Καραϊσκάκη, καθώς και το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Κωπηλασίας Εφήβων στα Ιωάννινα το 1970.

Όπως αιφνιδιάστηκε το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων στη χώρα, με την εκδήλωση του πραξικοπήματος και ήταν πολιτικά ανέτοιμο να το προβλέψει σαν κίνδυνο και να το αποτρέψει, έτσι και στον αθλητισμό πιάστηκε «αδιάβαστο», χωρίς σημαντική πολιτική – οδηγό δράσης.

Το κακό που έγινε ήταν μεγάλο, καθώς αρκετός κόσμος ταύτισε τον αθλητισμό και ακόμα πιο συγκεκριμένα το ποδόσφαιρο με τις χουντικές καρικατούρες και με ισοπεδωτική κριτική αποστράφηκε συλλήβδην τον σωματειακό αθλητισμό, σαν πεδίο όπου το παιχνίδι είναι χαμένο εξ ορισμού.

Μέσα από την νοοτροπία του ωχαδερφισμού, της «τακτοποίησης» των ημετέρων  αλλά και του  εφησυχασμού αναδύεται  ένα νέο κοινωνικό στρώμα, αυτό των νεόπλουτων, που επιδιώκει πάνω απ’ όλα την καλοπέρασή του, προσφέροντας μάλιστα ( ως σήμερα)  επιχειρήματα επιβεβαίωσης,  στο απολυταρχικό καθεστώς. Ο «νεόπλουτος ραγιαδισμός», όπως  αποκαλείτε  «είναι η νοοτροπία που εκφράζεται με το σλόγκαν “να περνάμε καλά”, η οποία καθιερώνεται επί χούντας και επιβιώνει και σε όλη τη διάρκεια της αποκαλούμενης Μεταπολίτευσης.

Μετά την πτώση της δικτατορίας, υπάρχει ζήτημα εκδημοκρατισμού του χώρου του ποδοσφαίρου, όπου κυριαρχούσε η διαφθορά με δωροδοκίες για καθορισμό αποτελεσμάτων και οι κακές συνθήκες άθλησης – εργασίας. Το ποδόσφαιρο ήταν ερασιτεχνικό, ημιεπαγγελματικό και οι παίκτες πρώτης γραμμής με παρεμβάσεις των διοικήσεων των ομάδων, διορίζονταν στο δημόσιο για εξασφάλιση.

Ένας μύθος θα μένει πάντα να συνοδεύει το χρονικό μας.

( Σημαντική είναι  η ερευνητική προσφορά του καθηγητή της Φυσικής Αγωγής Ανέστη Γιαννακόπουλου του ΤΕΦΑΑ Κομοτηνής, ο οποίος στη διδακτορική διατριβή ( επιβλέποντα καθηγητή ο γνωστός ιστορικός του Αθλητισμού Ευάγγελος  Αλμπανίδης) καλύπτει την «Προσπάθεια στρατιωτικοποίησης της Φυσικής Αγωγής και του Αθλητισμού κατά την περίοδο της δικτατορίας 1967-74»).

Από την πληθώρα των αξιοσημείωτων περιστατικών του ελληνικού αθλητισμού της εποχής – για να μην αναλωθούμε στην περίπτωση Κούδα , που σήμερα την θυμούνται οι οπαδοί, ανάλογα με το χρώμα της ομάδος τους- αξίζει αναφοράς , η εξιστόρηση της Δέσποινας Παπαδοπούλου, από την εκπομπή «Οι Φάκελοι» του Αλέξη Παπαχελά όπου η σύζυγος του πρώην δικτάτορα αναφέρεται στον αγώνα ΠΑΟ-Ερυθρός Αστέρας 3-0, καθώς και η περίπτωση του Μάρτον Μπούκοβι, ενός άλλου μεγάλου ονόματος της εποχής που βρέθηκε την εποχή αυτή στην Ελλάδα.

Ο Κωνσταντίνος Μπουζάκης, επί 15 συναπτά έτη διευθυντής της ΔΕΗ Θεσσαλονίκης, ανέλαβε την προεδρία του Ολυμπιακού το 1968, στη θέση της εμβληματικής μορφής του Γιώργου Ανδριανόπουλου, ο οποίος διετέλεσε στο συγκεκριμένο πόστο για 13 χρόνια (1954-1967).

Ο Μάρτον Μπούκοβι ήταν συνεργάτης του Σέντες στην Εθνική Ουγγαρίας και το θεωρητικό μυαλό πίσω από τη μεγάλη φουρνιά της δεκαετίας του 50′ και το πρωτοποριακό 4-2-4 που εφάρμοζε, με το οποίο ταπείνωσε δύο φορές τους υπερόπτες Άγγλους, με 7-1 και με 6-3 στον αγώνα-ρεβάνς στο Ουέμπλεϊ. Επίσης έφτασε μια ανάσα από τη στέψη της ως παγκόσμια πρωταθλήτρια στο Μουντιάλ του 54′.

Το καλοκαίρι του 65′, μετά από διαβουλεύσεις με την ουγγρική κυβέρνηση, ο Ολυμπιακός -που έχει μείνει χωρίς πρωτάθλημα απ’ τη μεγάλη ομάδα της δεκαετίας του 50′ με τους έξι σερί τίτλους, φέρνει τον Μπούκοβι στην Ελλάδα για να σπάσει το διάστημα της ξηρασίας της.

Η επαφή έγινε μέσω του Ούγγρου πρέσβη στην Αθήνα ο οποίος με τη σειρά του ειδοποίησε την (ελεγχόμενη από το κομμουνιστικό κόμμα) ποδοσφαιρική ομοσπονδία της Ουγγαρίας. Οι επαφές ξεκίνησαν και με διάφορες «ντρίπλες» αλλά και τη βοήθεια μελών της ΕΔΑ που είχαν Ολυμπιακά αισθήματα αλλά και επαφές με το ανατολικό μπλοκ στο τέλος κατάφερε αυτό που έμοιαζε αδιανόητο!

Ακόμα και ο «πράσινος» Στέφαν Μπόμπεκ σε συνέντευξή του στο «ΦΩΣ» παραδέχθηκε πως ο Ολυμπιακός είχε καταφέρει να κάνει μια κίνηση παγκοσμίου επιπέδου.

http://www.biblionet.gr/book/147311/%CE%9C%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BA%CE%BF%CE%B2%CE%B9:_%CE%A0%CF%8E%CF%82_%CE%AE%CF%81%CE%B8%CE%B5_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%B3%CE%B9%CE%B1%CF%84%CE%AF_%CE%AD%CF%86%CF%85%CE%B3%CE%B5

Παράλληλα όμως αρχίζει ένα υπόγειο σχέδιο υπονόμευσής του, με προδιαγεγραμμένο τέλος. Η παρέμβαση της χούντας δεν ήταν ποτέ άμεση, αλλά όλες οι μαρτυρίες των πρωταγωνιστών εκείνης της εποχής συγκλίνουν στο ίδιο συμπέρασμα: ο Μπούκοβι έφυγε από τον Ολυμπιακό και την Ελλάδα, βάσει σχεδίου και εξαιτίας της χούντας.

Ενδεικτικό είναι πως η ομάδα φεύγει για προετοιμασία στον Καναδά αλλά ο Μπούκοβι και ο βοηθός του δεν παίρνουν βίζα. Η διοίκηση του Ολυμπιακού, διορισμένη από τον Ασλανίδη, αντί να ακυρώσει το ταξίδι στέλνει την ομάδα στην άλλη πλευρά του ατλαντικού χωρίς τον προπονητή της. Η εσωτερική πειθαρχία του Ολυμπιακού πάνω στην οποία είχε επενδύσει Μπούκοβι καταρρέει σαν χάρτινος πύργος. Δημιουργούνται οικονομικά προβλήματα με τον Σιδέρη, τον οποίο στηρίζει ο Ούγγρος, ενώ παράλληλα η διορισμένη  διοίκηση προχωράει στην «περιπέτεια»  της μεταγραφής του Κούδα (ο οποίος ουδέποτε έπαιξε τελικά). 8 μήνες μετά το πραξικόπημα του ’67, παραιτείται  και φεύγει από την Ελλάδα.

Ο “ανοιχτός” ή “λαϊκός” Μαραθώνιος από 1972 έως και 1978

Ο ΣΕΓΑΣ  είδε την απήχηση που είχε ο Μαραθώνιος καθώς και την δημοφιλία που άρχισε να αποκτά διεθνώς το αγώνισμα και εντός του 1972, μέσα στο ιστορικό πλαίσιο που σκιαγραφήσαμε και παραπάνω, θέσπισε έναν δεύτερο ετήσιο μαραθώνιο, τον “ανοιχτό” ή “λαϊκό” με εποχή διεξαγωγής τον Οκτώβριο.

Ο πρώτος όμως αγώνας της σειράς , που έγινε στις 30 Οκτωβρίου είχε μικρή ανταπόκριση. Εκκίνησαν 79 δρομείς (22 Ελληνες και 57 Φινλανδοί). Οι Φινλανδοί ήταν όλοι απλοί αθλούμενοι, μέλη του δρομικού κινήματος της πατρίδας τους.

Οι συμμετοχές  αυξήθηκαν την επόμενη χρονιά.
Στις 20 Οκτωβρίου  1973 εκκίνησαν κάτω από υψηλή θερμοκρασία 164 δρομείς (43 Ελληνες, 120 Φινλανδοί και 1 Ελβετός) και τερμάτισαν 131.
Το 1974 όμως σημειώνεται  θεαματική πρόοδος  στον αγώνα του Σαββάτου 19 Οκτωβρἰου 1974.

Για πρώτη φορά επιτρέπεται επίσημα και η συμμετοχή γυναικών.  Νικήτρια η Εύα Μαρία Βέστφαλ  με 3:55:56.
Εκκίνησαν περισσότεροι από 650 δρομείς. Τερμάτισαν οι 587.

Αυτός ο αριθμός προσέφερε στον “Athens popular marathon”, όπως γινόταν γνωστός στο εξωτερικό, την 3η θέση της παγκόσμιας κατάταξης των μαραθωνίων εκείνη τη χρονιά. (Την πρωτιά κατείχε ο μαραθώνιος του Schwarzwald με 2113 τερματισμούς. Ακολουθούσε ο κλασσικός και παμπάλαιος αγώνας της Βοστώνης με 1705 τερματισμούς. O NYC marathon με 259 τερματισμούς κατέλαβε την 15η θέση!)

Το 1975 στον αγώνα της 18ης Οκτ 1975, οι τερματισμοί  γίνονται 831! Νίκησαν ο Φάνης Τσιμιγκάτος με 2ω35:39 και η Ολλανδή Korrie Konings με 3ω16:13. Αγωνίστηκε για πρώτη φορά, η Γεωργία Παπαναστασίου. Σημείωσε 4ω42:45. (Ο “Athens pm” παρέμεινε στην 3η θέση της παγκόσμιας κατάταξης: 1ος Schwarzwald 2143, 2ος Boston 1848, 4ος Honolulu 706, 13ος NYC marathon 339.)

Οι συμμετοχές ξεπέρασαν τις 1100 στον αγώνα της Δευτέρας 9 Οκτ 1978.Τερμάτισαν 945.

Όμως ήδη στο παγκόσμιο στερέωμα συμβαίνει μια έκρηξη του δρομικού κινήματος! Με αυτή την “επίδοση” ο Athens pm κατέλαβε  μόλις την 23η θέση της παγκόσμιας κατάταξης. Η τριάδα των πολυπληθέστερων μαραθωνίων της χρονιάς: 1. NYC marathon 8588, 2. Honolulu 5587 και 3. Marine corps Washington DC 4703.

Όλα αυτά τα χρόνια  συνεχίζεται ο Διεθνής Μαραθώνιος της Αθήνας της Ολυμπιακής ημέρας στις 6 Απριλίου όπου διεξάγεται και το Πανελλήνιο πρωτάθλημα.

Οι Βρετανοί Colin Kirkham, νικητής το 1973 με 2:16:45 ( 20^ος στους Ολυμπιακού του Μονάχου το ΄72, και   Ian Tompson  (χρυσό στο Ευρωπαϊκό το 1974 και χρυσό στους αγώνες της Κοινοπολιτείας πάλι το 1974 του οποίου ο χρόνος του παραμένει ως σήμερα ρεκόρ αγώνων !!! 2:09:12),  που θα κάνει το 1974 επίσης έναν καλό χρόνο : 2.13.50. (ανάμεσα στις άλλες επιτυχίες του,  θα κατακτήσει τη 2^η θέση στην Νέα Υόρκη το 1978,)

Ο ρώσος Yuri Laptev, το 1975 που έχει χτίσει  μια φιλία επισκεπτόμενος επί πολλά χρόνια τον Boston Marathon με το bill Rodgers, https://www.britishpathe.com/video/VLVAABNRX9JYNJ2FLS93XOIMDRQPX-GREECE-SOVIET-RUNNER-LAPTEV-WINS-CLASSIC-MARATHON-RACE/query/Runner

https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=10156274310158440&id=64678713439&comment_id=10156274428938440&reply_comment_id=10156274493948440&comment_tracking=%7B%22tn%22%3A%22R%22%7D, ο  ούγγρος Ferenc Szekeres νικητής στο Αmsterdam ( 1979 και 1981), ο ρουμάνος Νταμιάν Μίρτσεα, νικητής το 1976 με 2:27:37, ο Ρώσος Nikolay Penzin ( ασημένιο μετάλλιο στο Ευρωπαϊκό του 1978)  νικητής το 1978 με 2:21:40 (ασημένιο μετάλλιο στο Ευρωπαικό του 1978), ο Τούρκος Veli Balli  το 1979  που με 2:28.04.4 νίκησε πάνω στο νήμα τον Σοβιετικό Ανατόλι  Αριούκοφ (2:28.04.6), με την πρωτοπορία να αλλάζει 3 φορές στα τελευταία 100 μέτρα(!) http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=65&dc=7&db=4&da=1979 και το 1980 ο  Βλαντιμήρ Ποντόνκοβ  στις 2 Απριλίου, που στον πρώτο του Μαραθώνιο,  , ήταν ο νικητής στην κλασική διαδρομή, στον διεθνή μαραθώνιο που  διεξήχθη για τελευταία φορά με αυτή τη μορφή, δηλαδή παράλληλα με τις εκδηλώσεις για την ολυμπιακή ημέρα, ήταν οι νικητές και τα μεγάλα ονόματα που ξεχώρισαν αυτή την περίοδο.

Το 1980, εκτός από τρεις Σοβιετικούς δρομείς οι υπόλοιποι ξένοι δεν ήταν συστηματικοί αθλητές. Πανελληνιονίκης αναδείχθηκε ο Τσιμιγκάτος για τέταρτη φορά που τερμάτισε 3ος στη γενική κατάταξη.

Το 1977, ο Φάνης Τσιμιγκάτος    με 2:39:56, είχε κερδίσει αυτόν τον αγώνα! Συμμετείχαν 91 αθλητές (οι 33 ξένοι) και τερμάτισαν 55, με την εκκίνηση να δίνεται στις 2.30 το μεσημέρι μια πολύ ζεστή ημέρα που η θερμοκρασία θα φτάσει τους 30 βαθμούς.

Με μοναδικούς ελληνικούς διαλόγους !!!!!

 Είναι φανερή η εγκατάλειψη αυτού του αγώνα, και η φθορά του, χρόνο με το χρόνο.
«Φθίνει χρόνο με  χρόνο  το κύρος της διοργάνωσης.  …. Οι τρεις δρομείς από την ΕΣΣΔ έδωσαν με τη συμμετοχή τους κάποιο ενδιαφέρον στη διοργάνωση που πηγαίνει «κάθε πέρσι και καλύτερα … Εκτός από τους 3 σοβιετικούς αθλητές (που ήρθαν λόγω της μορφωτικής συμφωνίας) οι άλλοι που διαφημίστηκαν ως εκπρόσωποι χωρών ήταν μάλλον «τουρίστες». Πέρα όμως από αυτό ο ΣΕΓΑΣ ευθύνεται με μεγάλα λάθη στη διοργάνωση…»  γράφει ο ΧΡ. Αθανασόπουλος στο Ριζοσπάστη της 3/4/1980.

http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=65&dc=3&db=4&da=1980

Δεν υπάρχουν αναφορές στον περιοδικό και ημερήσιο τύπο για χρηματικά βραβεία, αυτήν την εποχή.

Υλικό από το Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο, είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικό για τους αγώνες αυτούς , αυτή την περίοδο.
(Το Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο (Ε.Ο.Α) είναι ο δημόσιος φορέας που λειτουργεί ως εθνική αρχειοθήκη οπτικοακουστικού και πρωτογενούς ψηφιακού υλικού στην Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 2006 ως Ανώνυμη Εταιρεία, ανήκει εξολοκλήρου στο Ελληνικό Δημόσιο και εποπτεύονταν αρχικά από το Υπουργείο Τύπου και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και από το 2010 αποτελούσε φορέα του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού. Από τον Αύγουστο του 2011, ο φορέας περνά ξανά υπό τον έλεγχο του Υπουργείου Τύπου και Μ.Μ.Ε.

Από το 2009, το περιεχόμενο της Κρατικής Ταινιοθήκης είναι προσβάσιμο στο διαδίκτυο. Από το 2010 ο τομέας δραστηριοτήτων του οργανισμού επεκτείνεται με τη συλλογή, τη διαφύλαξη και την ανάδειξη κινηματογραφικών έργων, καθώς και των εντύπων κάθε είδους, φωτογραφιών και αντικειμένων, που αναφέρονται στην τέχνη και στην ιστορία του κινηματογράφου. Το 2011, η Ελληνική Κυβέρνηση, στο πλαίσιο εξορθολογισμού των δημοσίων υπηρεσιών ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου και μείωσης του λειτουργικού κόστους που επέβαλε η τρέχουσα κρίση χρέους, ανακοίνωσε ότι μελετά την κατάργηση του φορέα και την υπαγωγή του οπτικοακουστικού του υλικού στην ευθύνη της Διεύθυνσης Μουσείου – Αρχείου της ΕΡΤ Α.Ε. κάτι που τελικά έγινε μέχρι τις 11 Ιουνίου 2015, όπου ξεκίνησε η επαναλειτουργία της.)

http://www.avarchive.gr/portal/digitalview.jsp?get_ac_id=1153&thid=2198

http://www.avarchive.gr/portal/digitalview.jsp?get_ac_id=2135&thid=5940

http://www.avarchive.gr/portal/digitalview.jsp?get_ac_id=2132&thid=5935

Ο εμπορικός “Οriginal Run” από 1979 έως και 1983

Ο μεγάλος αριθμός των συμμετοχών με την ετησίως αύξουσα πορεία κέντρισε το ενδιαφέρον επιχειρηματιών, ειδικά του τουρισμού. Ο ΣΕΓΑΣ με πρόεδρο τον Γιώργο Μαρσέλλο (1975  – 1982)  παραχώρησε με συμβόλαιο την οργάνωση στη “Mondial Tours“. Αυτή η συμφωνία τότε θεωρήθηκε σκάνδαλο!!!

Ήδη είχε επιχειρήσει να εκλεγεί σε θέσεις τοπικής αυτοδιοίκησης, το 1978 και είχε καταγγελθεί ότι το έκανε αυτό με δημόσιο χρήμα και τη θέση του. http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin_ftr.asp?c=65&pageid=34353&id=-1&s=0&STEMTYPE=0&STEM_WORD_PHONETIC_IDS=ARoASJASZASbASFASTASTASXASa&CropPDF=0

Οι απλοί ερασιτέχνες δρομείς προέβαλλαν ως επιχείρημα ότι οι μετέχοντες δρομείς καλούνταν πλέον να καταβάλουν ένα ποσό για να αποκτήσουν το bib τους, δηλαδή το δικαίωμα συμμετοχής, κάτι που τους φαίνονταν αδιανόητο εκείνη την εποχή.  Παράλληλα εκφράστηκε έντονη αντίδραση από την πλειοψηφία των Ελλήνων πρωταθλητών. Από τους πολέμιους του ΣΕΓΑΣ αποδόθηκε στη διοργάνωση η ονομασία “Εμπορικός Μαραθώνιος”. Οι εξελίξεις τουλάχιστον των τελευταίων 20 ετών δείχνουν ότι η παραχώρηση ήταν η κατάλληλη κίνηση στον κατάλληλο καιρό. Η εταιρεία ανέλαβε από το 1979 τη διεξαγωγή του αγώνα. Έδωσε την ονομασία “Τhe Οriginal Run”. Προχώρησε στη δυναμική προβολή του γεγονότος ειδικά στις μεγάλες “αγορές”, δηλαδή ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Σκανδιναβία, κ.α. Δόθηκε έμφαση στη λαϊκή συμμετοχή και ατόνησε το ενδιαφέρον για τους elite δρομείς. Η διοργάνωση γνώρισε επιτυχία! Ο αριθμός των συμμετοχών κυμαίνονταν σταθερά επάνω από τους 800 δρομείς, ένα αρκετά μεγάλο πλήθος για την εποχή (αναλυτικά τερμάτισαν 1079 δρομείς το 1979, 881 το 1980, 1059 το 1981, 970 το 1982 και 840 το 1983).

Όμως εκτός από τον Λαϊκό Μαραθώνιο του Οκτωβρίου και τον Διεθνή Μαραθώνιο της Ολυμπιακής ημέρας τον Απρίλιο με συμμετοχές πρωταθλητών, αυτήν την εποχή, έχουμε και κάποιους άλλους μαραθωνίους που διεξάγονται στην κλασσική διαδρομή και αφήνουν το στίγμα τους στην ιστορία.

Ο “Χρυσός” Μαραθώνιος της 7ης Μαρτίου 1982

 

Στις 7 Μαρτίου του 1982 φιλοξενήθηκε στην κλασσική διαδρομή ένας αγώνας μαραθωνίου με την ονομασία “Χρυσός Μαραθώνιος – Golden Marathon”.
Μέγας χορηγός ανέλαβε η Citizen. εταιρεία κατασκευής ρολογιών, χρονομέτρων, κ.α. Ήταν ενταγμένος στη σειρά των “Golden Events” της IAAF.

Τα IAAF “Golden Events ήταν μια σειρά δώδεκα σποραδικών αθλητικών εκδηλώσεων που διοργάνωσε η (IAAF) από το 1978 έως το 1982. Εκτός από την αρχική εκδήλωση που έγινε  στο Τόκυο, οι υπόλοιπες διεξήχθησαν στην Ευρώπη.

Σκοπός των εκδηλώσεων ήταν η προβολή του αθλήματος εκτός των Ολυμπιακών αγώνων. Αναγνωρίζοντας  τον αυξανόμενο επαγγελματισμό στον αθλητισμό,  ένα σημαντικό βραβείο δίνονταν στο νικητή- μια κίνηση που αποσκοπούσε να προσελκύσει τους κορυφαίους αθλητές του αθλήματος . Το αρχικό βραβείο ήταν ένα χρυσό τρόπαιο 18 καρατίων , αξίας 9.500 δολαρίων. Και τα δώδεκα γεγονότα που έγιναν ήταν για τους άνδρες, αντανακλώντας  έτσι τη θέση τους ως το πιο σημαντικό φύλο κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Το κεντρικό στοιχείο της σειράς ήταν το Golden Mile – ένας αγώνας για τους άνδρες που ξεκίνησε τη σειρά το 1978 και διεξήχθη ετησίως μέχρι το 1981. Η αντιπαλότητα των βρετανών δρομέων Steve Ovett και Sebastian Coe σε αυτή την περίπτωση έδωσε στον καθένα από δύο νίκες και σε όλο τον φίλαθλο κοινό την ευκαιρία να δει τον Coe να κάνει 2 παγκόσμια ρεκόρ .

Οι Βρετανοί αθλητές ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένοι στη σειρά και κέρδισαν οκτώ από τις δώδεκα εκδηλώσεις. Οι αποστάσεις  ήταν  ένα σημαντικό στοιχείο της σειράς, καθώς περιείχε ένα αγώνα 5000 μέτρων, δύο αγώνες 10.000 μέτρων, και έναν αγώνα μαραθωνίου στην ιστορία της. Ο μαραθώνιος, το 1982, ήταν το τελευταίο Golden Event που θα πραγματοποιηθεί.

Η ίδρυση του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Αθλητισμού IAAF World Championships  το 1983 έκανε την  IAAF να επικεντρωθεί στα πρωταθλήματά της ως τρόπο χρησιμοποίησης βραβείων για τη δημιουργία ανταγωνισμού ανώτερου επιπέδου. Η εκκίνηση του Grand Prix του IAAF το 1985 χαρακτήρισε την νέα εποχή και τον τρόπο διεξαγωγής των αθλητικών συναντήσεων.

Το “Χρυσό” ήταν μια ιδέα που στην συνέχεια ενέπνευσε την ιδέα των  Golden Four του 1992-μια σειρά αγώνων με υψηλά βραβεία,  που περιλάμβανε το Όσλο, τη Ζυρίχη, τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο (όλες οι πόλεις που φιλοξένησαν τα Golden Events). Αυτό αργότερα επεκτάθηκε από την IAAF το 1998 στα Golden League IAAF , τα οποία αργότερα επεκτάθηκαν  στις σημερινές μεγάλες σειρές αγώνων, τα  Diamond League της IAAF .

Ορισμένες από τις εκδηλώσεις έφεραν τίτλους χορηγούς: η πρώτη εκδήλωση ήταν επίσης γνωστή ως “Dubai Golden Mile“, δεδομένης της χορηγίας της από το εμιράτο, και το τελικό γεγονός ήταν επίσης γνωστό ως “Citizen Golden Marathon” υπό την αιγίδα των Ιαπωνικών ωρολογοποιών Citizen Holdings.

Year	Event	Location	Meet	Winner
1978	Mile run	Tokyo, Japan	Tokyo Eight Nations International	Steve Ovett
1979	100/200 metres	Zürich, Switzerland	Weltklasse Zürich	James Sanford
	Mile run	Oslo, Norway	Bislett Games	Sebastian Coe
	10,000 metres	Brussels, Belgium	Memorial Van Damme	Mike McLeod
	Javelin throw	Budapest, Hungary		Arto Härkönen
1980	Mile run	London, United Kingdom	London Grand Prix	Steve Ovett
	Pole vault	Nice, France		Serge Ferreira
1981	100/200 metres	Berlin, West Germany	Internationales Stadionfest	Allan Wells
	Mile run	Brussels, Belgium	Memorial Van Damme	Sebastian Coe
	5000 metres	Gateshead, United Kingdom	British Grand Prix	Barry Smith
	10,000 metres	Prague, Czechoslovakia		Mike McLeod
1982	Marathon	Athens, Greece	n/a	Rodolfo Gómez

 

Προβλεπόταν για επιλεγμένα αγωνίσματα μιa ετήσια “χρυσή” συνάντηση των κορυφαίων αθλητών ώστε να εξασφαλίζεται ανταγωνισμός, υψηλό θέαμα και ικανοποιητικές αμοιβές στους μετέχοντες elite δρομείς. Ήταν μια σειρά προπομπός των Grand Prix και της σύγχρονης εξέλιξής τους, των Diamond League.

Στην Αθήνα, εκείνο το παγωμένο και βροχερό πρωινό της 7^ης Μαρτίου 1982, εκκίνησαν 37 και τερμάτισαν 30 δρομείς. Ο νικητής ο Μεξικάνος Rodolfo Gomez απείλησε την επίδοση διαδρομής (2ω11:07 Bill Adcocks GBR Απρ 1969). Έκανε 2ω11:49, τη δεύτερη καλύτερη τότε και τέταρτη έως σήμερα (1η 2ω10:37 Felix Kandie KEN, Νοε 2014 και 2η 2ω10:55 Stefano Baldini ITA, Αύγ 2004). Ο Έλληνας πρωταθλητής, ο αξέχαστος Φάνης Τσιμιγκάτος τερμάτισε 20ος πετυχαίνοντας νέα ελληνική επίδοση διαδρομής με 2ω19:55. Αυτή “άντεξε” 16 ολόκληρα χρόνια! Ως 1998 που την κατέρριψε ο Νίκος Πολιάς με χρόνο 2 ώρες 18,38 και στη συνέχεια την βελτίωσε ακόμα περισσότερο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας με 2:17.56.

Ο Φάνης Τσιμιγκάτος ήταν τότε ο ΠΡΩΤΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ που κατέβαινε τις 2 ώρες και 20’ στην κλασσική διαδρομή τού Μαραθωνίου της Αθήνας.
2^ος ο Vladimir Kotov (URS) 2:13:34 και 3^ος ο Greg Meyer (USA)   με 2:14:07.

Ο αγώνας δεν καλύφθηκε από την ΕΡΤ.
http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin.asp?c=65&dc=9&db=3&da=1982

Πανευρωπαϊκοί Αγώνες 1982

 Στις 12 Σεπτεμβρίου στην Αθήνα όμως έχουμε άλλη μία μεγάλη στιγμή του αθλητισμού και του Μαραθωνίου . Στα πλαίσια της διοργάνωσης των πανευρωπαϊκών Αγώνων Στίβου συμπεριλαμβάνεται για πρώτη φορά στο πρόγραμμά τους και ο Μαραθώνιος των Γυναικών. Παρούσες πολλά από τα μεγάλα ονόματα της εποχής η Rosa Mota (POR), η Karolina Szabó (HUN), η Ingrid Kristiansen (NOR), η Laura Fogli (ITA)

Το  φαβορί ήταν η Νορβηγίδα Ίνγκριντ Κρίστιανσεν, η οποία τελικά δεν κέρδισε. Νικήτρια αναδείχθηκε η Πορτογαλίδα Ρόζα Μότα με 2:36:03. Ακολούθησε η Laura Fogli με 2:36:28 και τρίτη τελικά η Ingrid Kristiansen με 2:36:38

 

Στον αγώνα των αντρών πάλι θα δοθεί μεγάλη μάχη και οι 4 πρώτοι θα τερματίσουν μέσα σε 90 δευτερόλεπτα : 1.Gerard Nijboer (NED)     2:15:16 , 2^ος Armand Parmentier (BEL) 2:15:51 , 3ος Karel Lismont (BEL)2:16:04 και 4ος Pertti Tiainen (FIN)2:16:27.
Το μεγάλο φαβορί και μεγάλο όνομα της εποχής, ολυμπιονίκης του αγωνίσματος (1976 και 1980), ο  Waldemar Cierpinski (GDR) θα τερματίσει 6^ος με 2:17:50.

 

 

 

 

 ΠΗΓΕΣ

Τα τρία πρώτα βιβλία, είναι τα βιβλία στα οποία αναφέρονται  χρονολογικά τα γεγονότα της κάθε διοργάνωσης , οι νικητές, τα ρεκόρ και άλλα στοιχεία σχετικά με τους αριθμούς συμμετοχών, τις χώρες προέλευσης και άλλα χρήσιμα από τα παραλειπόμενα που συνθέτουν την ιστορία της κλασσικής διαδρομής.

Η συμβολή τους και στη δική μας εξιστόρηση ήταν πολύτιμη.

Ηρακλής Αθανασόπουλος, Μαραθώνιος και Μαραθώνας, 2010

Γιάννης Μαμουζέλος, Μαραθώνιος –Ραντεβού με την ιστορία, ΑΓΚΥΡΑ 2010

Μπάμπης Ζαννιάς, 42195μ σε 30 χρόνια-Μαραθώνιος Αθηνών «Γρηγόρης Λαμπράκης», ΒΟΓΙΑΤΖΗ 2014

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BB%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%9C%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B8%CF%8E%CE%BD%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%91%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CF%8E%CE%BD

https://en.wikipedia.org/wiki/Athens_Classic_Marathon

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%84%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1:%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AE%CE%BD%CE%B9%CE%BF_%CF%80%CF%81%CF%89%CF%84%CE%AC%CE%B8%CE%BB%CE%B7%CE%BC%CE%B1_%CF%83%CF%84%CE%AF%CE%B2%CE%BF%CF%85

https://pergamos.lib.uoa.gr/uoa/dl/frontend/file/lib/default/data/2881841/theFile

https://www.actioninsports.com/stelios-kyriakidis-protathlitis-patriotis-anthropistis/

https://logicomcyprusmarathon.com/stylianos-kyriakides/

https://www.limassolmarathon.com/1910-1987%20Stylianos%20Kyriakides%20-%20The%20life%20and%20achivements.pdf

Running With Pheidippides: Stylianos Kyriakides, The Miracle Marathone, Από τον/την Nick Tsiotos

https://gdmylonas.files.wordpress.com/2018/10/cebfcebbcf85cebccf80ceb9ceb1cebacebfceaf-ceb1ceb3cf8ecebdceb5cf82_fin1.pdf

Σκιαδάς, Ε., 100 Χρόνια Νεώτερη Ολυμπιακή Ιστορία. Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων 1896-1996, ΤΑ ΝΕΑ, Αθήνα 1996, σ. 241.

http://www.fairplayinternational.org/what-is-olympic-day-

https://www.apollonrunnersclub.gr/alismonitos-marathonios/

http://clioturbata.com/%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82/the-9th-european-championship/

https://www.insidethegames.biz/articles/1085027/ron-hill-marathon-innovator-big-read

https://www.sportstoursinternational.co.uk/ron-hill-returns-to-athens/

http://www.avgi.gr/article/10806/7912835/synodoiporoi-kerk-lazarides-kai-ron-chil#

http://www.avgi.gr/article/10806/7912835/synodoiporoi-kerk-lazarides-kai-ron-chil

https://www.ronhill.com/blog/the-year-that-shaped-rons-marathon-career/

Bowerman and the Men of Oregon: The Story of Oregon’s Legendary Coach and …Από τον/την Kenny Moore

https://en.wikipedia.org/wiki/1982_European_Athletics_Championships_%E2%80%93_Men%27s_marathon

https://en.wikipedia.org/wiki/1982_European_Athletics_Championships

https://www.agrinionews.gr/afieroma-proponiti-mixali-kousi-mihaly-igloi/

https://www.brianmac.co.uk/articles/article005.htm

http://www.racingpast.ca/john_contents.php?id=146

https://theolympians.co/2016/10/01/7789/

https://www.worldathletics.org/news/news/athletics-loses-mihaly-igloi-hungarian-master

https://en.wikipedia.org/wiki/Mih%C3%A1ly_Igl%C3%B3i

http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/38130#page/1/mode/2up

Giannakopoulos, Anestis (2016, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (ΔΠΘ)), Ο αθλητισμός και η φυσική αγωγή στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1967-1974.

Η δικτατορία των συνταγματαρχών: Ανατομία μιας επταετίας, Συλλογικό έργο

https://www.youtube.com/watch?v=5IChsjYybfY

https://www.youtube.com/watch?v=wfaYT8_wkLE

https://www.kathimerini.gr/1044868/gallery/epikairothta/politikh/h-anatolikh-germania-kai-h-xoynta

https://www.researchgate.net/publication/337315987_Ellenike_Chounta_kai_Anatolike_Germania

http://www.gazzetta.gr/sites/default/files/banners/141113_1.pdf

http://www.gazzetta.gr/sites/default/files/banners/141113_2.pdf

http://www.gazzetta.gr/stili/afierwmata/article/560365/otan-i-hoynta-ektelese-podosfairo

https://www.sport24.gr/football/aporrhto-eggrafo-gia-to-pao-er-asteras.3146945.html

http://www.avarchive.gr/portal/digitalview.jsp?get_ac_id=1153&thid=2198

http://www.avarchive.gr/portal/digitalview.jsp?get_ac_id=2135&thid=5940

http://www.avarchive.gr/portal/digitalview.jsp?get_ac_id=2132&thid=5935

http://www.avarchive.gr/portal/digitalsearch.jsp

https://en.wikipedia.org/wiki/IAAF_Golden_Events

http://www.segas.gr/index.php/federation/president-general-secretaries

Olympics in Conflict: From the Games of the New Emerging Forces to the Rio , Lu Zhouxiang, Fan Hong

https://wikivisually.com/wiki/IAAF_Golden_Events

http://clioturbata.com/%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82/hellasgames/