Θεωρητικά, το παπούτσι είναι ο μοναδικός «αναγκαίος» εξοπλισμός για έναν δρομέα.
Μπορείς να τρέξεις χωρίς τεχνικά ρούχα, με βαμβακερές κάλτσες, χωρίς GPS ή οποιαδήποτε άλλα αξεσουάρ, χωρίς όμως το κατάλληλο running παπούτσι, οι πιθανότητες να αντιμετωπίσεις κάποιο θέμα κατά την διάρκεια της προπόνησης, μάλλον είναι εις βάρος σου.
Γι’ αυτόν τον λόγο οι εταιρείες δαπανούν πολλά χρήματα στην έρευνα και την εξέλιξη των παπουτσιών.
Άλλοτε ακολουθούν τις τάσεις της εποχής, άλλοτε προσπαθούν να τις διαμορφώσουν. Λεπτή η γραμμή μεταξύ αυτών των δύο…
Έως και λίγα χρόνια πριν, στην αγορά μπορούσες να βρεις συγκεκριμένες κατηγορίες παπουτσιών και ως επί το πλείστον, με κοινά χαρακτηριστικά.
Τα μοντέλα κατατάσσονταν σε ουδέτερα (neutral), υποστηρικτικά (stability) και αγωνιστικά / performance. Οι δε τεχνολογίες, το βάρος και η γενικότερη προσέγγιση στις ανάγκες του δρομέα, ήταν λίγο πολύ κοινές μεταξύ των εταιρειών. Οι όποιοι πειραματισμοί, συνήθως κατέληγαν στον κάλαθο των αχρήστων.
Τα πράγματα όμως έμελλε να αλλάξουν, ραγδαία μάλιστα.
Το 2009 κυκλοφορεί το βιβλίο του Christofer McDougal “Born to run”. Ο συγγραφέας παρατηρεί και καταγράφει τις δρομικές συνήθειες και ικανότητες της φυλής των Tarahumara στο Μεξικό, μια κοινότητα ανθρώπων οι οποίοι χρησιμοποιούν το τρέξιμο ως μέσο μετακίνησης, κάνοντας δεκάδες χιλιόμετρα καθημερινά ενώ συγχρόνως παραμένουν υγιείς. Απαραίτητη διευκρίνιση, οι Tarahumara τρέχουν φορώντας απλά δερμάτινα σανδάλια. Για να μην μακρυγορούμε, ο McDougal καταλήγει στο συμπέρασμα πως ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος για να τρέχει και το σώμα είναι ικανό να αντέξει τις ανάλογες επιβαρύνσεις, χωρίς μάλιστα να κινδυνεύει από συχνούς τραυματισμούς. Για να το επιτύχουμε αυτό όμως, θα πρέπει να αλλάξουμε άρδην όσα γνωρίζαμε έως τώρα σχετικά με το τρέξιμο.
Από τον τρόπο που τρέχουμε (form) έως την παραδοχή πως τα παπούτσια απλά δεν μας χρειάζονται, τουλάχιστον στην μορφή που τα ξέραμε έως τότε. Εν ολίγοις, όσο πιο «φυσικό» το τρέξιμο, τόσο καλύτερο και ασφαλές. Έννοιες όπως ο υπερπρηνισμός, η απορροφητικότητα και κυρίως το heel striking, οδηγούνται στην πυρά!
Το βιβλίο γίνεται γρήγορα best seller και σιγά σιγά αρχίζουν να πληθαίνουν οι θιασώτες του «φυσικού τρεξίματος».
Ακόμη και αυτοί που δεν είναι σκληροπυρηνικοί, φαίνεται να δείχνουν ενδιαφέρον για τη νέα αυτή προσέγγιση και είναι διατεθειμένοι να δοκιμάσουν έστω και μέρος της.
Όπως αναμενόταν, οι κεραίες των εταιρειών έπιασαν νωρίς το μήνυμα. Αντιλήφθησαν πως ένας εντελώς νέος χώρος εμφανιζόταν στην αγορά και σχεδόν όλες προσπάθησαν να πάρουν ένα κομμάτι από την πίττα που μόλις είχε φτιαχτεί.
Ο λεγόμενος «μινιμαλισμός» στα παπούτσια είχε γεννηθεί.
Τα βασικά χαρακτηριστικά τους ήταν σε γενικές γραμμές τα εξής:
- Χαμηλό drop, δηλαδή η υψομετρική διαφορά της σόλας μεταξύ φτέρνας και μεταταρσίων. Από τα παραδοσιακά 12mm κατεβήκαμε στα 8mm, τα 4mm ή και τα 0mm. Σκοπός αυτής της μείωσης ήταν η ευκολότερη μετάβαση από το heel striking στο midfoot ή forefoot striking.
- Λεπτές σόλες, με λιγότερο cushioning ή και υποτυπώδες. Θεωρητικά, στο «φυσικό τρέξιμο» η απορρόφηση των κραδασμών γίνεται από το ίδιο το πέλμα, χωρίς την ανάγκη «βοηθημάτων» όπως οι χοντρές μαλακές σόλες των κλασσικών παπουτσιών που ωθούν το σώμα στο να τεμπελιάζει.
- Παράλληλα, δεν υπάρχει καμμία ανάγκη στήριξης (support) για όσους υπερπρηνίζουν. Αυτή είναι η φυσική βιομηχανική του σώματός σου και δεν χρειάζεται να την αλλάξεις ή να την διορθώσεις. 100% αντίθετη προσέγγιση από ό,τι θεωρείτο ως αξίωμα μέχρι τότε.
- Ευκαμψία. Όσο το δυνατόν λιγότερος περιορισμός στην κίνηση του πέλματος από το παπούτσι. Τόσο όσον αφορά την σόλα όσο και το επάνω μέρος. Αν το πόδι κινείται ελεύθερα, δουλεύουν όλοι οι μύες και οι τένοντες, με αποτέλεσμα να γίνει δυνατό και ανθεκτικό. Πλέον, το παπούτσι κατευθύνεται από το πόδι και όχι το αντίστροφο.
- Χαμηλό βάρος και απουσία δομικών στοιχείων (overlays) και αφρώδους υλικού στο επάνω μέρος. Επίσης, φαρδύ toe box για να μπορούν τα δάχτυλα να απλώνονται.
Σε σύντομο χρονικά διάστημα, όλοι οι κατασκευαστές συμπεριέλαβαν στην γκάμα τους μίνιμαλ ή περίπου μίνιμαλ μοντέλα. Όπως και νέες εταιρείες έκαναν την εμφάνισή τους στον χώρο, στοχεύοντας αποκλειστικά σε αυτό το είδος. Το κοινό ανταποκρίθηκε άμεσα, υιοθετώντας τη νέα τάση, είτε εξ ολοκλήρου είτε τμηματικά. Άλλοι βούτηξαν στα βαθειά, επιλέγοντας ultra minimal μοντέλα (NB Minimus, VFF, Merell, κτλ) κι άλλοι πήγαν σε πιο ασφαλείς επιλογές, δηλαδή μοντέλα με χαρακτηριστικά κι από τους δύο «κόσμους», τον παλιό και τον καινούργιο (Kinvara, Pure series, Free κτλ).
Το πρόβλημα με τη νέα τάση ήταν ότι υποσχόταν πολλά. Αν υιοθετούσες όλο το «πακέτο» (συγκεκριμένο πάτημα και στάση σώματος, minimal υποδήματα κτλ…), ξεμπέρδευες άπαξ και διά παντός από κάθε είδους τραυματισμούς. Έτσι απλά! Ήταν τόσο σίγουροι οι υποστηρικτές του natural running για τους ισχυρισμούς τους, ώστε δεν είχαν κανέναν ενδοιασμό να υποσχεθούν ακόμη και επίσημα τα οφέλη από την χρήση των προιόντων τους, έστω κι αν δεν υπήρχε καμμία επιστημονική μελέτη που να απεδείκνυε τις θέσεις τους. Το 2014, η VFF υποχρεώθηκε από τα αμερικανικά δικαστήρια να δεσμεύσει το ποσό των 3.75 εκατομμυρίων δολαρίων σε έναν λογαριασμό, ο οποίος θα προοριζόταν για την αποζημίωση κάθε πελάτη που θα ισχυρίζετο ότι αγόρασε τα συγκεκριμένα παπούτσια, παρασυρόμενος από τις «υποσχέσεις» της εταιρείας πως τα προιόντα της μειώνουν τις πιθανότητες τραυματισμών και δυναμώνουν τα πόδια.
Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, κανένα επιστημονικό υπόβαθρο δεν υπήρχε πίσω από όλα αυτά που υποσχόταν η νέα τάση. Μπορεί να ακούγονταν λογικά ή να υπήρχαν αρκετά παραδείγματα δρομέων που όντως ωφελήθηκαν από τα minimal υποδήματα αλλά οι όποιες ενδείξεις σίγουρα δεν μπορούσαν να εκληφθούν ως αποδείξεις. Η επιστήμη, προτού αποφανθεί με σιγουριά για μια θεωρία, επί χρόνια μελετά, πειραματίζεται, επαναλαμβάνει και στο τέλος καταλήγει σε συμπέρασμα. Ο μινιμαλισμός πήρε αξιωματικά αυτά που πρέσβευε και θα μπορούσαμε να πούμε ότι έφτασε στα όρια του φονταμενταλισμού.
Σύμφωνα με τους υποστηρικτές του «φυσικού τρεξίματος», πηγή του κακού όσον αφορά τους συνήθεις τραυματισμούς είναι η προσγείωση του πέλματος στην φτέρνα. Αυτό προκαλεί stress σε κνήμες, γόνατα, ισχία και μέση, όμως η αλήθεια βρίσκεται κάπου στην μέση. Όταν πρόκειται για heavy heel striking, το οποίο συνοδεύεται συνήθως και από υπερδρασκελισμό (προσγείωση του ποδιού σε τεντωμένη θέση και αρκετά μπροστά από την κάθετο των ισχύων), η παραπάνω πρόταση είναι αληθής. To σωστό «στήσιμο» (form) του σώματος όμως, είναι αυτό που κατά κύριο λόγο μας προστατεύει από τις κακοτοπιές και μάλιστα, είναι ανεξάρτητο από το αν η φτέρνα μας «γλείφει» πρώτη το έδαφος ή προσγειωνόμαστε με το μέσο του πέλματος.
Απ’ την άλλη, τα στατιστικά σχετικά με τους τραυματισμούς, έδειξαν πως ενώ υπήρχε μείωση σε αυτούς που, ας δεχθούμε, προήρχοντο από το heel striking, υπήρχε παράλληλα αύξηση σε τραυματισμούς σε γαστροκνήμιο – υποκνημίδιο – αχίλλειο τένοντα, όπως και στα πέλματα. Αυτό οφειλόταν κατά κύριο λόγο ότι πλέον άλλαζαν τα σημεία επιβάρυνσης του σώματος κατά το τρέξιμο. Η προσγείωση στο μέσο του πέλματος, σε συνδυασμό με το χαμηλό drop, έφερναν σε θέση υπερέκτασης τον αχίλλειο τένοντα (και κατά συνέπεια, τον γαστροκνήμιο) και έδιναν φορτίσεις που οι περισσότεροι δρομείς δεν ήταν συνηθισμένοι μέχρι τότε.
Σιγά σιγά, η νέα αυτή τάση άρχισε να χάνει μεγάλο μέρος της δυναμικής και κυρίως, του κοινού της.
Κάποιοι παρέμειναν πιστοί αλλά οι περισσότεροι έδειχναν να κινούνται σε επιλογές, είτε πιο παραδοσιακές είτε «υβριδικές». Γεγονός είναι ότι το κοινό έδειχνε να έχει κουραστεί από τα «dos and don’ts» που οι γκουρού του φυσικού τρεξίματος του υπαγόρευαν με κάθε τρόπο και κυρίως – αυτό είναι προσωπική εκτίμηση – άφηναν πίσω τους κάτι που ίσως ποτέ δεν έκαναν συνειδητά αλλά σα να ακολουθούσαν απλά οδηγίες.
Κι αυτό φάνηκε από το γεγονός ότι σχετικά γρήγορα πέρασαν στο εντελώς αντίθετο άκρο, τον μαξιμαλισμό!
Εν τούτοις, ο μινιμαλισμός, έστω και αποχωρώντας από το προσκήνιο, άφησε μια παρακαταθήκη που ακόμη και σήμερα επηρεάζει τον σχεδιασμό και τις “αρχές” μεγάλου μέρους των σύγχρονων μοντέλων.
Αλλά αυτά θα τα δούμε στο 2ο μέρος του άρθρου…
Nestoras Katsios
εξαιρετικό άρθρο!
Nikos Pilikas
Να ‘σαι καλά, Νέστορα!:-)
machine
@Echetlos Οι Tarahumara φοράνε nike air!
Nikos Pilikas
Πού; Για ορειβασία..;
machine
Οχι στις γιορτές! Οσοι έχουν τουλάχιστον αποκτήσει από δωρεές.
Nikos Pilikas
Χαχαχα… μόλις τους ανακαλύψαμε, τους κάναμε σαν τα μούτρα μας!
Vlod
Εξαιρετικό!
Nikos Pilikas
Merci!
big-blue
Το καλύτερό σου! Περιμένω τη συνέχεια, είσαι on fire!
Nikos Pilikas
Ευχαριστώ Ηλία, έρχεται σύντομα…
xipolitakos
Εχμμμ…… 🙂
Καλό!
Born to write!
Nikos Pilikas
@xipolitakos 🙂
xipolitakos
Σχετικά με τους τραυματισμούς από χρήση minimal shoes είναι φυσικό να τραυματίζονται σημεία του σώματος που πριν”τεμπέλιαζαν” όταν δεν είναι ικανά να αντεπεξέλθουν σε τέτοιες φορτήσεις.