Πόσο σημαντικό είναι το βάρος των παπουτσιών στην δρομική οικονομία;

Ο πρώτος που ασχολήθηκε με το θέμα σε επιστημονική βάση, ήταν ο Jack Daniels στις αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν εργαζόταν για την Nike. Είχε καταλήξει πως αν το βάρος του παπουτσιού αυξηθεί κατά 100 γραμμάρια, αντιστοίχως αυξάνονται κι οι αερόβιες απαιτήσεις του δρομέα κατά 1%.
Κατά την έρευνα, χρησιμοποιήθηκε το ίδιο ακριβώς παπούτσι, προσθέτοντας όμως διάφορα “βαρίδια” σε αυτό, ώστε να γίνουν οι μετρήσεις. Το παραπάνω αποτέλεσμα αφορούσε την συγκεκριμένη διαδικασία. Όταν όμως έγιναν δοκιμές όπου χρησιμοποιήθηκαν διαφορετικά μοντέλα, διαφόρων βαρών, η ομάδα κατέληξε σε διαφορετικά συμπεράσματα.
Μέχρι ενός σημείου, με τα ελαφρύτερα παπούτσια το ενεργειακό κόστος μειωνόταν. Όταν όμως οι δρομείς φόρεσαν ιδιαίτερα ελαφριά παπούτσια, τότε αυτό αυξήθηκε. Ο λόγος έχει να κάνει με το πάχος της σόλας και την απορροφητικότητα της, καθώς σε αυτήν την περίπτωση οι μύες έπρεπε να απορροφήσουν περισσότερους κραδασμούς κι αυτό ήταν πιο ενεργοβόρο. Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, τα πολύ ελαφριά μοντέλα έχουν και αρκετά λεπτές σόλες και αυτό επηρέαζει το επίπεδο του cushioning.

Για την ιστορία, το πιο “οικονομικό” παπούτσι που μετρήθηκε σε εκείνη την έρευνα, ήταν ένα μοντέλο με 26mm πάχος σόλας και από αρκετά “σπογγώδες” υλικό. Προφανώς, με τις τεχνολογίες και τα υλικά της εποχής, δεν μπορούσαν να φτιάξουν κάτι ελαφρύ και απορροφητικό συγχρόνως, οπότε το ισοζύγιο cushioning/weight έγερνε υπέρ του πρώτου. Σήμερα φυσικά τα πράγματα είναι αλλιώς, χωρίς όμως να αλλάζει πολύ η κεντρική ιδέα.

Το 2016, το Εργαστήριο Κινητικής του Πανεπιστημίου Colorado Boulder διεξήγαγε μία παρόμοια έρευνα, σε δείγμα 18 εθελοντών, όλοι τους δρομείς με <20′ στα 5Κ. Σκοπός της ομάδας ήταν να διαπιστώσουν αν η μείωση στην δρομική οικονομία επηρέαζε και τις επιδόσεις.
Χρησιμοποιήθηκαν ειδικά διαμορφωμένα μοντέλα Nike Streak 5, τα οποία κανονικά ζυγίζουν λίγο πάνω από 200γρ. Σε κάποια από αυτά προστέθηκαν μικρά κομμάτια μολύβδου, προσθέτοντας 100γρ. βάρους και σε κάποια άλλα 300γρ.
Οι δρομείς έκαναν κάποια αρχικά τεστ για να αξιολογηθεί η δρομική τους οικονομία (πόση ενέργεια καταναλώνουν σε δεδομένο ρυθμό) και κατόπιν, μια σειρά χρονομετρημένων τρεξιμάτων, απόστασης 3 χιλιομέτρων, σε διαφορετικές ημέρες μάλιστα. Φυσικά, οι αθλητές δεν γνώριζαν το βάρος του παπουτσιού που τους δινόταν κάθε φορά (παλαιότερες μελέτες έχουν δείξει ότι κάποιος μπορεί να αντιληφθεί τις διαφορές στο βάρος μεταξύ κάποιων παπουτσιών, αν τα κρατήσει στα χέρια του, όχι όμως και όταν τα φοράει).
Μετρήθηκαν οι ρυθμοί κατανάλωσης οξυγόνου και η παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μία αύξηση 100γρ. στο παπούτσι, επέφερε μείωση της δρομικής οικονομίας κατά 1.11%, σχεδόν ίδια με την μελέτη του Daniels. Αντίστοιχα, οι μέσοι χρόνοι στα 3.000m, αυξήθηκαν κατά ~0.65% για κάθε 100γρ. επιπλέον βάρους και ~2.37% για κάθε 300γρ. επιπλέον βάρους. Με την μέθοδο της γραμμικής παλινδρόμησης (προσαρμογή όλων των δεδομένων, με πιο απλά λόγια), ο χρόνος στα 3.000m αυξήθηκε κατά 0.78% για κάθε 100γρ. επιπλέον βάρους. Ως εκ τούτου, επιβεβαιώνεται ο συσχετισμός δρομικής οικονομίας και επίδοσης, όταν αυξάνεται το βάρος. Κατ’ επέκταση, μπορούν να προβλεφθούν αλλαγές στην απόδοση στο τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων, διαφοροποιώντας αναλόγως τα παπούτσια.

Το ρεκόρ μαραθωνίου (2:02:57) έγινε με παπούτσια βάρους 230γρ. Βάσει όλων των παραπάνω, αν αφαιρούσαμε 100γρ από αυτά, θεωρητικά θα κερδίζαμε 57.5″. Είναι προφανές πως σε μία τέτοια περίπτωση θα ετίθετο θέμα για το αν η απορροφητικότητα του παπουτσιού θα ήταν επαρκής ή τελικά θα έκανε τον αθλητή πιο ενεργοβόρο λόγω της ανεπάρκειάς της, όπως κατέληξε ο Daniels.
Βεβαία, σύμφωνα με μία άλλη μελέτη, θα μπορούσαμε να έχουμε τα πλεονεκτήματα μιας αντικραδασμικής σόλας, αν απλά κάναμε απορροφητικό το έδαφος! 10mm κάλυψη του εδάφους με αφρό EVA, θα ήταν αρκετά. Και τότε, οι δρομείς θα μπορούσαν να τρέξουν χωρίς καθόλου παπούτσια, γλυτώνοντας όλο το επιπλέον βάρος τους. Αυτό, βάσει όλων των παραπάνω, θα αντιστοιχούσε σε μία μείωση της τάξης των 2:12 λεπτών στον μαραθώνιο.
Αντιλαμβάνεται κανείς, πως οι υποθέσεις της τελευταίας παραγράφου, παρά το θεωρητικό τους υπόβαθρο, ίσως διαφοροποιούνται αρκετά, αν εφαρμοστούν στην πράξη. Εν τούτοις, σίγουρα είναι μερικά ακόμη κομμάτια που βοηθούν στην ολοκλήρωση του παζλ…